•d a V r n a s h r iy o t I t o s h k e n t

kam era-obskura -  rasm chizish  uchun  mo'ljallangan  maxsus mos­

lama bilan o'tkazilgan tajribalar natijasida paydo bo'lgan.  Old devori- 

da kichkina teshik bo'lgan  berk qutiga yorug'lik tushgan,  shunda or­

qa devorda teskari tasvir paydo bo'lgan,  uning  konturlarini  qog'ozga 

ko'chirib  olishgan.  Keyinchalik  teshikni  obyektiv  bilan  almashtirish- 

gan, orqa devorga esa yorug'likka ta’sirchan plastinka joylashtirilgan. 

Fransuz Jozef Nyeps 1826-yilda kamera-obskura yordamida misdan

qilingan  plastinkada  ilk  marota- 

ba  fotosurat  olishga  muvaffaq 

bo'ldi.  Uni sakkiz soat davomida 

kameraga  solib  qo'yishga to'g'ri 

keldi,  shu  sababli  odamlar  yoki 

hayvonlarni  suratga  tushirishga 

hatto urinib ham ko'rishmadi.

Uning  vatandoshi  Lui  Dager 

1839-yilda  birinchi 

marotaba 

odam  yuzining  aniq  portretini 

suratga tushirdi. U buning uchun 

kumush  tuzlari  bilan  qoplangan 

shisha  plastinkadan  foydalandi. 

Uning  nurga  ta’sirchanligi  mis 

plastinkadan  ko'ra  ancha  yuqo­

ri  edi,  shu  sababli  tasvirni  olish 

Birinchi fotoapparat juda katta edi

 

uchun  «bor-yg‘i»  20  daqiqa

---

Nurdan nafaqat nurga  ta ’sirchan plastinkada  tasvir 

hosil  qilish  uchun,  balki  uning  teskari si,  ya’ni  olin­

gan  suratlarni  oppoq  devorda  yoki  maxsus  ekranda  hosil 

qilish uchun ham foydalanish mumkin.

kerak  bo'ldi.  Sehrli  fonus  deb  nom  olgan  moslamaga  sham  yoki 

chiroq  qo'yib  qo'yishgan,  so'ngra suratlar tasvirlangan  shaffof  plas- 

tinkalar  qo'yishgan.  Ko'pincha  namoyish  vaqtida  sehrli  fonusni  ber- 

kitib qo'yishgan,  xira tasvirlarni esa  burqirab  ko'tarilayotgan tutunga 

tushirib, tomoshabinlarda qo'rquv uyg'otishgan.

1895-yilda  ekrandan  zalga  qarab  parovoz  yura  boshlagan.  To­

moshabinlar qo'rquvdan  sakrab tushishgan, vahimaga tushib  baqira 

boshlashgan  -  axir ular ilgari  hech  ham  kino  ko'rishmaganda!  Birin­

chi kinofilm mualliflari va kinoapparat ixtirochilari aka-uka Ogyust va