•d a V r n a s h r iy o t I t o s h k e n t


Paroxodlar va teploxodlar



Download 4,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet24/68
Sana08.09.2021
Hajmi4,63 Mb.
#168461
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   68
Bog'liq
Kashfiyot va ixtirolar

Paroxodlar va teploxodlar

XIX asrning boshlarida o'sha davrda dunyoning eng katta va eng 

tezyurar k lip e r deb  nomlangan yelkanli  kemalari dengiz  kenglikla- 

riga  chiqdi.  O'zining  ensiz  gavdasi  va  yelkanlari  maydonining  juda 

kattaligi  hisobiga  ular  katta  tezlik  bilan  suzgan.  Afsuski,  eng  tez­

yurar  kliper  ham  shamolsiz  ob-havoda  joyidan  qo'zg'alolm as  edi. 

Mabodo,  yo'lovchilar  bilan  to'la  reys  shamol  yo'qligi  tufayli  man- 

zilga vaqtida  yetib  borolmasa,  suv va  oziq-ovqatning  tanqisligidan 

kemadagi odamlarni ocharchilik kutardi.

Bundan  ikki  yuz  yil  ilgari  odam lar  shamol  kuchiga  bog'liq 

bo'lmagan  va  bug'  mashinasi  yordamida  harakatlanadigan  kema- 

larni  ixtiro qilishdi.  Paroxodni  birinchilardan  bo'lib amerikalik kash- 

fiyotchi  R obert  Fulton  bunyod  etdi.  1807-yilda  «Klermont»  nomli 

paroxod  birinchi  marta  Gudzon  daryosiga tushirildi.  Uning  yon  de- 

vorlariga eshkak vazifasini bajaruvchi charxpalaklar o'rnatilgan edi.

Bug'  bilan  ishlaydigan  dvigatellar juda  ko'p  yonilg'i  talab  qilgan. 

Shu tufayli,  ochiq dengizga chiqqanda ko'm ir tugab qolishi  mumkin- 

ligini  hisobga  olib,  birinchi  yaratilgan  paroxodlarda  eshuvchi  charx- 

palaklardan tashqari  qo'shimcha yelkanlar ham  o'rnatilgan  bo'lgan. 

XIX  asrning  oxirlariga  kelib  bug'  dvigatellari  o'rnini  bug'  turbinalari 

egalladi.  Eshuvchi  charxpalaklar  o'z  o'rnini  turbovintlarga  bo'shatib 

berdi,  kemalarning  korpusini esa mustahkam temirdan yasay bosh-

ladilar.  Bunday  paroxodlar  yel­

kanli  kemalarni  dengiz  kenglik- 

laridan deyarli siqib chiqardilar.

Kemalarga  dizel  yonilg'ida 

ishlovchi  ichki  yonur  dvigatel­

lari  o'rnatila  boshlagach,  yel­

kanli 

kemalardan 



bo'lajak

«Qirolicha Missisipi» 

nomli daryo paroxodi


A tom li m uzyorar kema

dengizchilam i  tayyorlashda  o'quv  maydoni  sifatida  foydalana 

boshlandi.  Uning  bortida  kursantlar  o'zlarining  tanlagan  ma- 

shaqqatli  kasblarini  mukammal  egallash  maqsadida  amaliyot 

mashg'ulotlarini o'tkazadigan bo'ldilar.

Bizning zamonamizga kelib,  hozirgi kunda dengiz va okean sath- 

larida turli  maqsadlarga yo'naltirilgan  minglab  kemalar suzmoqda. 

Ulardan  o g 'ir  yuklarni  va  yo'lovchilar  tashishda,  baliqchilik  bilan 

shug'ullanishda,  okeanni  o'rganishda  keng  miqyosda  foydalanil- 

moqda.  Shimoliy  dengizlardagi  muzliklarni  yorib  yuk  kemalariga 

yo'l  ochib  berish  uchun  mo'ljallangan  atom li  m uzyorar  kem alar 

eng  kuchli dvigatellar bilan ta ’minlangan.  Kema bortiga o'rnatilgan 

maxsus  atom  elektr  stansiyalari  AES  uning  dvigatellari  uchun  ke- 

rakli m iqdorda elektr toki ishlab chiqaradi.



O'sha davrlarda kemalarning korpusiyog'ochdan ish- 

langanligi sababli ko'pgina  dengizchilar yong'in xavfidan  qo'rqib, 

paroxodning yaratilishiga qarshi bo'lganlar  Yelkanli kema kapitan- 

lari paroxodga jirkanch va nafrat ko'zlari bilan qarardilar.  Ular hatto, 

paroxod да «olov va tutun chiqaruvchi ajdar» deb nom qo'yganlar



Download 4,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   68




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish