D. A. Mamatqulov bolalar anatomiyasi va fiziologiyasi asoslari

  Bel  umurtqalari  odam  tanasidagi  eng  yirik  umurtqalar  bo‗lib,  soni  5  ta. 
Tanasi  ko‗krak  va  bo‗yin  umurtqalari  tanasidan  katta  bo‗lib,  loviya  shaklida.  Bel 
umurtqalarining orqa o‗simtalari yassi plastinka shaklda, yon o‗simtalari ingichka, 
uzun,  bo‗g‗im  o‗simtalari  esa  sagittal  joylashgan.  Birinchi  bo‗yin  umurtqasidan 
beshinchi bel umurtqasigacha umurtqalar tanasi kattalashib boradi.  
 
  Dumg„aza  suyagi  odam  yoshligida  aloxida  umurtqalardan  iborat  bo‗ladi, 
keyinchalik  birlashib,  yaxlit  dumg‗aza  umurtqasini  hosil  qiladi.  Uchburchak 
shakldagi dumg‗aza suyagining yuqori tomoni keng bo‗lib asosi, tor pastki tomoni 

---

34 
 
uchi  deyiladi.  Yon  tomonida  quloqsimon  bo‗g‗im  yuzasi  joylashgan.  Shu  yuza 
bilan u yonbosh suyakka birlashadi. 
 
  Dumg‗aza  suyagining  oldingi  tomonida  ko‗ndalang  chiziqlar bo‗lib,  ular  har 
qaysi  umurtqaning  birikish  chegarasini  ifodalaydi.  Suyakning  old  va  orqa 
tomonidagi  dumg‗aza  teshiklari  umurtqa  o‗ymalarining  qo‗shilishidan  hosil 
bo‗ladi.  Umurtqalar  orqa  o‗simtalarining  birlashib  ketishidan  dumg‗azaning  o‗rta 
qirrasi,  yon  o‗simtalarining  birlashib  ketishidan  tashqi  qirrasi,  bo‗g‗im 
o‗simtalarining  birlashib  ketishidan  bo‗g‗im  qirrasi  yuzaga  keladi.  Umurtqa 
teshiklari  birlashib,  dumg‗aza  kanalini  hosil  qiladi.  Suyakning  yuqori  orqa 
tomonida bir juft bo‗g‗im o‗simtasi joylashgan. Shu o‗simta bilan u bel umurtqasi-
ga birikadi. 
 
8- rasm. Do‗mg‗aza umurtqasi.