D. A. Mamatqulov bolalar anatomiyasi va fiziologiyasi asoslari

Suyakning  kimyoviy  tarkibi.  Suyak  organik  va  anorganik  moddalardan 
tuzilgan.  Anorganik  moddalarga  kalsiy,  fosfor,  magniy  va  boshqa  mineral  tuzlar 
kiradi. Suyak anorganik moddasining 95% ini kalsiyli tuzlar tashkil qiladi. Suyak 
tarkibida ossein organik moddasi bo‗lib, ular tufayli suyak elastiklik xususiyatiga 
ega. Quritilgan va yog‗sizlantirilgan suyaklarning 70% ini mineral tuzlar, 30% ini 
organik  moddalar  tashkil  qiladi.  Organik  va  anorganik  moddalar  aralashmasi 
suyakning  pishiqligini  ta‘minlaydi.  Suyakning  pishiqligi  misning  qattiqligiga 
yaqin.  Ko‗ndalang  qo‗yilgan  son  suyagi  1200  kg,  tik  boldir  suyagi  1650  kg  yuk 
ko‗taradi.  Suyak  tarkibida  kimyoviy  moddalarni  kuzatish  uchun  ingichka  suyak 

---

27 
 
10-15%  li  sulfat  kislotaga  tushirilsa,  tuzlar  erib  ketib,  organik  qism  saqlanadi. 
Bunday suyak rezina kabi elastik bo‗ladi. Agar suyak kuydirilsa, organik moddalar 
yonib,  anorganik  qismi  qoladi.  Bunday  suyak  esa  mo‗rt  bo‗ladi.  Yosh  organizm 
suyaklarida  organik  modda  ko‗p  bo‗ladi,  yosh  oshgan  sari  anorganik  moddalar 
ortib,  organik  moddalar  kamayib  boradi.Skeletda  xilma-xil  funksiyani  bajaruvchi 
uzun  naysimon  suyaklar,  kalta  suyaklar,  yassi  suyaklar  va  aralash  suyaklar 
mavjud.  Uzun    suyaklar  qo‗l-oyoqda  bo‗ladi,  masalan,  son,  yelka,  bilak,  tirsak 
suyaklari  va  boshqalar.  Bu  suyaklarning  ikki  uchi  va  tanasi  bo‗lib,  uchlari  epifiz, 
tanasi diafiz deb ataladi.