D. A. Mamatqulov bolalar anatomiyasi va fiziologiyasi asoslari

        Hiqildoq.  Havo  burun  bushlig‗idan    halqumga  o‗tadi,  halqumning  pastki 
oldingi  qismidan  hiqildoq  boshlanadi.  Hiqildoq  4  -  6    bo‗yin  umurtqalari 
ro‗parasida joylashadi. Hiqildoq  devori uch qavat tashqi biriktiruvchi, o‗rta tog‗ay 
va  muskulli,  ichki  shilliq  qavatlardan  tashkil  topgan.  Hiqildoq  o‗rta  devorida 
qalqonsimon  tog‗ay,  hiqildoq  usti  tog‗ayi,  uzuksimon  tog‗ay,  cho‗michsimon 
tog‗ay, shoxsimon tog‗ay va ponasimon tog‗aylar muskul va paylar yordamida bir-
biri bilan birikadi.  

---

97 
 
28-rasm. Xiqildoqning tuzilishi.
 
Hiqildoq tovush hosil qiluvchi a‘zo bo‗lib unda ovoz boylamlari joylashgan. 
Tog‗ayni  tuzulishini  kelib  chiqishi  qo‗shilishi  shilliq  membranasi  hiqildoq 
muskullar jamlaydi. Tashqi hiqildoq boylamlari yuqoridan ustki skeletdan pastdan 
traxeya  bilan  qo‗shilgan.  Ichki  boylamlari  hiqildoqni  boshqa  bir  qismlariga 
qo‗shilgan.  Hiqildoq  negizini  (qalqonsimon,  uzuksimon,  cho‗michsimon)  va  toq 
elastik tog‗ay tashkil etadi. Erkaklarda jinsiy balog‗at  yoshida, ayniqsa  ikkala jins 
vakillarida  ham  jinsiy  balog‗atdan  keyin  qalqonsimon  tog‗ayda  o‗zgarish  ro‗y 
beradi.  Qalqonsimon  tog‗ayni  2  yon  devorini  o‗rtasi  ―ADAM‘S  OLMASI‖  deb 
ataladigan  kemani  burniga  o‗xshash  bo‗lib  turadi.  Qalqonsimon  tog‗ay  orqa 
tomondan tutashmagan bo‗ladi. Plastinkani orqa chekkasida  uzun ustki shoxsimon 
va  qisqa  pastki  shoxsimon  o‗simta  joylashgan.  Uzuksimon  tog‗ay  va  pastki 
shoxsimon tog‗ay bilan birikadigan bo‗g‗im yuzasi bo‗ladi.
9
 
 
Hiqildoq    bo‗shlig‗i  shilimshiq  parda  bilan  qoplangan.  Hiqildoq 
bo‗shlig‗ining  eng  tor  joyi  yon  devorlarida  shilimshiq  parda  bir  juft  burma  hosil 
qiladi,  bu  burmalar  orasida    ovoz  chiqarish  tirqishi  bo‗ladi.  Burmalar  chetining 
ichki  qismida  elastik  ovoz  paylari  bor.  Xiqildoq  muskullari  qisqarganda  ovoz 
                                                           
9