Covid-19 pandemiyasi

Sogʻliqni saqlash tizmi

Shuni chuqur qoniqish bilan qayd etish kerakki, Prezidentimizning 2018-yil 7-dekabrda qabul qilgan “Oʻzbekiston Respublikasi sogʻliqni saqlash tizimini tubdan takomillashtirish boʻyicha kompleks chora-tadbirlar toʻgʻrisida“gi farmonini amalga oshira borib, tizimda jiddiy ijobiy siljishlar taʼminlangani, sogʻliqni saqlashni moliyalash tubdan yaxshilangani COVID-2019krizisida mamlakatimiz dunyodagi eng yaxshi koʻrsatkichlardan biriga erishishini taʼminladi.

Keyingi 2 oy ichida mamlakatimizda kelgusida yuqumli va parazitar kasalliklar paydo boʻlishi hamda tarqalishi bilan bogʻliq epidemiologik va pandemik vaziyatlarning oldini olishga va bartaraf etishga qaratilgan tashkiliy, maʼmuriy, muhandislik-texnik, tibbiy-sanitariya infrastrukturasi qisqa muddatda yaratildi hamda takomillashtirilmoqda.

Kelgusida esa birinchi navbatda epidemiologik va pandemiologik taʼlimni kuchaytirish, tibbiyot OTMlarida xuddi chet ellardagidek, maxsus “Xalq sogʻligi” (Public Health) fakultetlari ochish va bunda chet el tajribasidan keng foydalanish lozim boʻladi. Virusolog, epidemiolog, parazitolog, aholini turli epidemiologik kasalliklarga qarshi emlash xizmatlari xodimlarini maxsus tayyorlaydiganbunday fakultetlarni, kuchli fundamental fanlar negiziga ega boʻlgan universitetlar qoshida ochsa ham boʻladi. Bu fakultetlarning bitiruvchilari ham yuqumli kasalliklar shifoxonasida, ham maxsus pandemial kasalxonalarda, ham karantin zonalarida birday faoliyat olib boradigan tartibda tayyorlanishi va ular davlat granti asosida oʻqib, kelgusida pandemik krizis vaqtlarida oʻzlariningdavlat va jamiyat oldidagi vazifalarini ogʻishmay bajarishlari lozim. Ayni shu fakultetlarda shaxsiy va ijtimoiy gigiyena, jismoniy va ijtimoiy sogʻliq boʻyicha aholiga maktab, litsey va OTMlar orqali maxsus bilimlar va koʻnikmalar beradigan mutaxassislar ham tayyorlanishi kerak.

Yaqinda Prezidentimizning qarori bilan tibbiyot xodimlarini, ayniqsa pandemik krizisda fidoyilik koʻrsatgan doktorlar, hamshiralar va boshqa xodimlarni moddiy ragʻbatlantirish yoʻlga qoʻyildi va bu butun jamiyatimizda qoniqish va minnatdorlik tuygʻusi bilan kutib olindi. Pandemial karantin davrida shifokorlarimizning koʻrsatgan fidoyiligi va qahramonligi ularning jamiyatdagi, har bir vatandoshning hayotidagi roli yuksak ekanligini yana bir bor koʻrsatdi. Jamiyat oʻz fidokorlariga munosib javob qaytarishi lozim.

Jahon Pandemiyasining xulosalaridan yana biri shuki, har qanday mamlakat tibbiy tizimida davlat oʻzining ijtimoiy ulushini uning epidemiologik va pandemik xavfsizligini taʼminlaydigan darajada saqlab qolishi kerak. Bugun Oʻzbekiston bunga misol boʻla oladiki, mamlakat rahbariyati siyosatining bashoratli yoʻnalishlaridan biri boʻlib COVID-2019 krizisida qoʻl keldi.

Shu bilan birga, Jahonning pandemial tajribasi shuni koʻrsatyapdiki, tibbiyotda muammolarni yechishning oddiy innovatsion davri oʻtib boryapdiki, bu yangilanishlarni toʻlaqonli oʻzlashtirishga ulgurmay, mutlaqo yangi, raqamli tibbiyot bosqichiga oʻtishni taqozo qiladi. “Raqamli” tushuncha, tibbiyotda uning odatdagi qoʻllanishidan biroz farq qilib, bu falsafani toʻlaqonli qabul qilish, vrachlarning yetishmasligi, kasallik va bemorlarning oʻsishi va shularga oʻxshash davr tendensiyalaridan kelib chiqadigan boshqa muammolar faqatgina tashxis uskunalar sonini koʻpaytirish va dorilar yordamidagina emas, avtomatlashtirish va sunʼiy intellektni joriy qilish asosida yechiladi (Qiyoslang: Gʻarb mamlakatlari virus yuqtirgan odamlarning taxminan 35 foizini statsionar davolanishga jalb qila oldilar, xolos). Bunday tibbiy xizmatni taʼminlay oladigan mutaxassislar hozirgisiga nisbatan yangicha tabaqalashtirib tayyorlaydigan, fundamental fanlar negizi kuchli rivojlangan koʻp funksiyali universitetlar tarkibidagina boʻlishi mumkin. Demak tibbiy taʼlim va nafaqat tibbiy, agrar, ayrim texnologik yoʻnalishlar ham jiddiy mikro va makro tuzilmaviy islohotlarga muhtoj.