Conference proceedings

Ədəbiyyat 
Əliyev R.Ə. Avtomatik idarəetmə. Bakı: Maarif, 1993, 622 səh. 
Rezo Əliyev. Maşınqayırma leksikonu. I hissə, Bakı: Appostrof nəşriyyatı, 2012, 430 s. 
Rüstəmov Q.Ə. Avtomatik tənzimləmə nəzəriyyəsi. 2-ci hissə,2006, 532 s. 
ELEKTRIK MÜHƏRRIKLƏRININ PARAMETRLƏRININ 
KONTROLLERLI DIAQNOSTIKA SISTEMI 
 
Ağamirli M.M 
Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti 
[e-mail] 
Xülasə: 
Asinxron elektrik mühərriklərinin elektrik parametrlərinin öyrənilməsi. Asinxron elektrik mühərriklərinin elektrik 
parametrlərinin ölçülməsi və çevrilməsi üsulları. Mühərriklərin keyfiyyətinin idarə olunmasında informasiya mübadiləsi kanallarının 
yaradılma üsullarının təyin edilməsi. Mühərriklərin küyədavamlılığının təmin olunması üçün robast alqoritmlər 
Açar sözlər: 
Asinxron mühərriklər, robast alqoritmlər, Elektrik parametrləri, informasiya mübadiləsi,ölçmə və çevrilmə üsulları 
Sənayedə və texnikanın müxtəlif sahələrində dəyişən cərəyan mühərrikləri daha çox tətbiq olunur.Dəyişən 
cərəyan mühərrikləri üç növə ayrılır:asinxron mühərriklər, sinxron mühərriklər və kollektorlu dəyişən cərəyan 
mühərrikləri. İstehsalatda və xalq təsərrüfatının bütün sahələrində asinxron elektrik mühərriklərindən geniş şəkildə 
istifadə olunmaqdadır. Bunun səbəbi asinxron mühərriklərin quruluşunun sadə olması, mühərriklərə baxdıqda ucuz başa 
gəlməsi və daha etibarlı olmasıdır. Ona görə də ölkəmizdə asinxron mühərriklərin istehsalı, istismarı və təkmilləşdirilməsi 
sahələrinə böyük diqqət ayrılır. 
XIX əsrin 70-ci illərində ilk sənaye generatoru olan Qramm generatoru yaradıldı. Beləliklə də, 1870-ci ildən 
elektrik enerjisinin sənayedə tətbiqi sahəsində yeni mərhələ başlandı .Bu dövrü həm də elektrotexnikanın müstəqil 
texnika sahəsi kimi inkişafa başlaması dövrü kimi də qeyd etmək olar. Bundan sonrakı dövrlər də isə elektrotexnikanın 
inkişafında nəzərəçarpacaq dərəcədə olan çətinlikləri aradan qaldırmaq və yarana biləcək bir çox mürəkkəb texniki 
problemləri həll etmək lazım gəlirdi. Asinxron mühərriklər dəyişən cərəyanlı elektrik mühərriklərinə aiddirlər. Bütün 
elektrik mühərrikləri kimi asinxron mühərriklərin də dəyişən cərəyanın elektrik enerjisini mexaniki enerjiyə və eləcə də 
fırlanma hərəkətinin mexaniki enerjisini elektrik enerjisinə qarşılıqlı olaraq çevirmə xüsusiyyəti vardır. Belə çevrilmə 
birfazlı və ya çoxfazlı (üçfazlı və ya ikifazlı) cərəyanın yaratdığı maqnit sahəsinin köməyi ilə yerinə yetirilir. Məlum 
məsələdir ki,elektrik mühərriklərinin yalnız istehsalını artırmaq yolu ilə bu məühərriklərə olan tələbatı ödəmək heç cür 
mümkün ola bilməz. Buna görə də hal-hazırda buraxılan mühərriklərin elektrik göstəricilərini xeyli üstələyən yeni 
konstruksiyalı elektrik mühərriklərini yaratmaq lazım gəlir.