Conference proceedings

Keywords
: Epilepsy, genes, genetic testing 
PYEZOELEKTRİK MÜHƏRRİKLƏR, ONLARIN TİBBDƏ VƏ DİGƏR 
SAHƏLƏRDƏ TƏTBİQLƏRİ 
Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti, Bakı, 
Azərbaycan 
[e-mail] 
Xülasə
: Pyezoelektrik elementlər təzyiq, təcil, temperatur, gərginlik və ya gücdəki dəyişiklikləri elektrik yükünə çevirir. 
Qısaca mexaniki deformasiya nəticəsində elektrik sahəsi yaradan elementlər pyezoelektriklər adlanır. Pyezoelektrik elementlər 
müxtəlif proseslərin ölçülməsi üçün əlverişli vasitədir. Onlar keyfiyyət zəmanəti, prosesə nəzarət, bir çox sənayedə tədqiqat və inkişaf 
üçün istifadə olunur. İlk cümlədə bəhs etdiyimiz dəyişikliklər ümumlikdə pyezo effekt hadisəsi adlanır İlk dəfə Jak Küri tərəfindən 
müşahidə edilmişdir Pyezoelektrik maddəyə müəyyən F qüvvəsi ilə təsir etdikdə həmin maddənin lövhəsi deformasiyaya uğrayır bu 
zaman lövhədə müəyyən elektrik enerjisi yaranır. Hər gün istifadə etdiyimiz alışqanın barmağımız ilə sıxdıqımız hissədəki deformasiya 
edən maddə pyezoelektrikdir. Həmin maddədə yaranan enerji alışqandakı qaza təsir edir və alışma baş verir. Pyezoelektrik elementlər 
əsasında hazıırlanan pyezoelektrik mühərriklərinin iş prinsipi isə müəyyən gərginliklə təsir etdikdə daxilindəki elementin şəkil 
dəyişikliyinə əsaslanan bir elektrik mühərrikidir. Pyezoelektrik mühərriklər 80-ci illərdə Yaponiyada təkminləşdirildi. İnsan qulağı 
tərəfindən eşidilməyən 40-45 kHz ultrasəs tezliyində işləyirdi. Pyezoelektrik mühərriklər pyezoelektrik maddənin deformasiyasının və 
ya titrəyşinin elektrik yükünə çevrildiyi əks yezoelektrik effektinə əsaslanır. Pyezoelektrik element düzünə və fırlanan hərəkət edir. 
Beləliklə akustik və ultrasəs titrəmələr yaradır. Bu mexanizimdə düzünə hərəkət bir tırtılın hərəkət tərzinə bənzəyən yəni, yığılma və 
genişlənmə ilə irəli getməsini xarakterizə edir. Düzgün işləyən bir pyezoelektrik mühərriki fasiləsiz ultrasəs titrəmələri ilə hərəkət 
yaradır. Bu titrəyişlər 40-200 kHz ultrasəs tezliyində olur. Pyezoelektrik elmentlər ilə mühərrik hazırlanan zaman müəyyən nano 
texnologiyalardan istifadə edilərək nano ölçülü müərriklər dizayn edilir. Bunlar hamısı yüksək dəqiqliklə icra edilir. Bu məqalədə 
pyezoelektrik mühərriklərin konstruksiyaları, funksiyaları və tətbiq sahələrindən bəhs edəcəm.