Conference proceedings

Ədəbiyyat 
6.
Donald R. Gillum, Industrial Pressure, Level and Density Measurement 2nd Edition, United States of America, Research 
Triangle Park, 2009. 
7.
Endress+Hauser, Continuous level measurement, selection and engineering guide for the process industry. 
8.
Rosemount, The Engineer’s Guide to Level Measurement, 2013 Edition. 
9.
https://eti.su/articles/izmeritelnaya-tehnika/izmeritelnaya tehnika_1520.html. 
10.
https://en.wikipedia.org/wiki/Highway_Addressable_Remote_Transducer_Protocol
. 
FAZ SINXRONIZASIYALI ELEKTRIK INTIQALI ÜÇÜN RƏQƏMLI 
TƏNZIMLƏYICININ IŞLƏNMƏSI 
 
Cəfərova N.F.
1
, Əliyeva L.A.
2
Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti, Bakı, Azərbaycan 
[e-mail] 
Açar sözlər
: elektrik intiqalı, faz, rəqəmli tənzimləyici. 
Faz sinxronizasiyalı elektrik intiqalı üçün rəqəmli tənzimləyicinin tərkib hissələri: 
Məntiqi müqayisə cihazının işi (Şəkil 1 a) iki giriş siqnalının zərbəsi zamanı təkrarlanma qaydasının məntiqi 
işlənməsinə əsaslanır: birinci siqnalın tezliyi f
op
və ikinci siqnalın tezliyi f
os
idarə olunur. Elektrik intiqalının (f
op
≈f
os
) xətti 
iş rejimində məntiqi müqayisə cihazının çıxış siqnalı γ f
op
və fos tezliklərinin impulsları arasındakı zaman aralığına 
bərabər olan təkrarlanma müddəti T
op
və T
os
olan impulslar ardıcıllığıdır (Şəkil 1 b, burada T
os
=1/f
os
). Bu vəziyyətdə 
siqnalın orta dəyəri γ f
op
və f
os
tezliklərinin faz uyğunsuzluğu ∆φ ilə mütənasibdir. Faz uyğunsuzluğu ∆φ nisbətlə 
mütənasib bir kəmiyyət olaraq başa düşülür 
𝜏/𝑇
𝑜𝑝
. 
∆𝜑 = 2𝜋𝜏/𝑇
𝑜𝑝
Τ-dən asılı olaraq faz uyğunsuzluğunun dəyəri 0 ilə 
2π arasında dəyişə bilər. Faza sinxronizasiyası olan bir elektrik intiqalındakı prosesləri analiz edərkən, adətən faz 
uyğunsuzluğunun normallaşdırılmış dəyəri istifadə olunur 
∆
𝜑
−
=
∆𝜑
2𝜋
− 1/2
ki, τ 0-dan T
op
-yə doğru dəyişdikdə, mənfi ½ 
ilə müsbət ½ arasında dəyişir. 

---

a) b) 
Şəkil 1 - Məntiqi müqayisə cihazının blok diaqramı və vaxt diaqramları 
∆𝑓 = 𝑓
𝑜𝑝
− 𝑓
𝑜𝑠
müqayisə olunan f
op
və f
os
siqnallarının (məntiqi müqayisə cihazının doyma rejimləri) tezlik 
uyğunsuzluğu olduqda , məntiqi müqayisə cihazının çıxış siqnalı sabit gərginlik səviyyəsində olacaq ( elektrik intiqalının 
𝛾 = 1/2
sürətlənməsi və 
𝛾 = −1/2
yavaşlaması zamanı ). Nəticədə, elektrik intiqalı faz müqayisəsi rejimində 
𝛾 = ∆
𝜑
−
və 
elektrik intiqalının sürətlənməsi və yavaşlaması rejimində müvafiq olaraq 
𝛾 = 1/2
, 
𝛾 = −1/2
olacaq. Məntiqi müqayisə 
cihazı kimi, adətən impuls tezliyi faz diskriminantı (İTFD) istifadə olunur, bununla birlikdə məntiqi müqayisə cihazı 
başqa cihazları da (məsələn, tezlik diskriminantı, impuls generatorları və ya giriş impuls tezliyi siqnalları f
op
və f
os
üçün 
əvvəlcədən çevrilmə dövrələrini) əhatə edə bilər və əlavə funksiyaları həyata keçirə bilər. İmpuls tezliyi faz diskriminantı 
məntiqi müqayisə cihazının tətbiqi üçün əsasdır və müqayisə olunan tezliklərin bərabərliyi meyarları müxtəlif əməliyyat 
alqoritmlərindən istifadə etməklə qurula bilər [1-2]. 
Düzəldici cihaz (Şəkil 2) məntiqi müqayisə cihazının və düzəliş vahidinin (DV) çıxışından γ siqnalının bir sıra 
əlaqəli demodulyatoru (DM) şəklində hazırlanır ki, bu da müəyyən işləmə sürətində intiqalın sabitliyini təmin edir. 
Şəkil 2 - Düzəldici cihazın blok diaqramı. 
Elektrik intiqalının yüksək dəqiqliyi, çəkisi və ölçüləri düzəldici cihazın vahidlərinin tətbiqi üçün bir sıra 
tələbləri müəyyənləşdirir: 
1) yüksək tezlikdə işləmə qabiliyyəti, 
2) γ siqnalının çevrilməsinin yüksək dəqiqliyi (minimal ətalətlə) və düzəldici siqnalların əmələ gəlməsi ilə [3]. 
Aparılan tədqiqatlar əsasında aşağıda göstərilən əsas nəticələr əldə olunmuşdur: Faz sinxronizasiyalı elektrik 
intiqalının üçün rəqəmli tənzimləyicinin işlənməsi üçün faz sinxronizasiyalı elektrik intiqalının tərkib hissələri 
araşdırılmışdır. 
Ədəbiyyat 
Бубнов А.В. Вопросы анализа и синтеза прецизионных систем синхронно-синфазного электропривода постоянного тока: 
Научное издание. - Омск: Омский научный вестник, 2004. - 131 с. 
Трахтенберг Р.М. Импульсные астатические системы электропривода с дискретным управлением. - М.: Энергоиздат, 1982. - 
416 с. 
Башарин А.В., Управление электроприводами / А.В. Башарин, В.А. Новиков, Г.Г. Соколовский. - Л.: Энергоиздат, 1982. – 392