Conference proceedings

Nəticə
.
Aviasiya sənayesində real həyatda zərərin riski eksponent olaraq daha yüksəkdir. Digər sənayelər bu 
texnologiyanı çoxdan istifadə etməyə başlasalar da, aviasiyada Süni Intellektnin tətbiq edilməsi haqlı olaraq ehtiyatla 
aparılır. Aviasiya sənayesi süni intellekt və maşın öyrənməsinin faydalarını özündə cəmləşdirdiyindən, Süni Intellektnin 
zərərli nəticələrini müəyyənləşdirmək, azaltmaq və aradan qaldırmaq üçün yoxlamalar və araşdırmalar aparmaq üçün 
sərmayə qoymalıdır. Süni intellekt HG-lərinin layihələndirilməsində də istifadə olunmalıdır. Nümunə kimi AIDA (AI 
Design of Aircraft) çərçivəsini göstərmək olar. Bu konsepsiyanın fundamental əsası olan vəziyyətə uyğunlaşan 
əsaslandırma (CBR) modulu, kontur detallarından qənaətbəxş bir fikir yaratmaq üçün düşüncə strategiyalarını tətbiq edir. 
Dərin neyron şəbəkəsi hava gəmilərinin toqquşması qarşısını almaq sistemi daim optimallaşdırılan məlumat 
bazasından istifadə edərək qərarlar qəbul edir. Süni intellekt şəbəkəsi tətbiqi ilə, təhlükə yaradan HG-rinin xüsusiyyətləri 
daha dərindən araşdırılmaqla yanaşı, təhlükədən yayınmaq üçün optimal məsləhətlər cari təyyarənin, cari aviaşirkətin 
pilotların davranışını nəzərə alır. Beləliklə pilotların bilikləri daim yoxlanılır və lazım gəldikdə süni intellekt əsasında 
fəaliyyət göstərən TCAS sistemi pilotların təlimində boşluqlar barədə məlumatı formalaşdıra bilər. Bir çox hallarda, 
şəbəkələrin tətbiqi pilotun davranışlarını zəif sahələrini araşdıraraq, bütün anlarda yardımçı və lazımi anlarda təliminə 
kömək edəcək tövsiyyələr verə bilər. Şübhəsizdir ki, bu cür sistemin tətbiqi mövcud avionika sistemlərinin kompyüter 
resurslarına əlavə tələblər qoyacaq. Lakin cari texnoloji inkişafi nəzərə alsaq, bu hal avionika bölməsində yerləşdirilmə 
zamanı nə çəki nə də ki ölçü baxımından problem olmamalıdır.
Ədəbiyyat 
1. A. Paşayev, A. Həsənov, İ.İsgəndərov, F. Əbdürrəhimov. Elektron qurğularının əsasları. 3 cilddə.. Elektron qurğularının element 
bazası. Dərslik, MAA, Bakı, 2014.
2. Ə.S. Səmədov, İ.M. İsmayılov, S.M. Kərimov Aviasiya İnformasiya İdarəetmə Sistemləri. Dərs vəsaiti. Bakı, 2017, İki cilddə. 
I.A.Isgandarov, S.M. Karimov, N.H. Babayeva. Mehtods and instruments for noncontact diagnostics of the TCAS 
system.Авиационно-космическая техника и технологии. №6(150). 2018. ISSN 1727-7337, pp 83-90