Conference Paper

Фойдаланилган адабиётлар: 
1. Г. Худойбердиева Миллийлик кўриниш муомма ва ечимлари.
Сурхон нашри 1. 79. б..
2. Тўхтаев Ҳаким Примович Қадриятлар ва уларни жамият ҳаётида тутган ўрни. 2. 13 
б. Тошкент 2001 йил. 
3. Ж. Туленов. Миллий қадриятлар ва ижтимоий тараққиёт.
Тошкент Ўзбекистон нашриёти. 1999 й 3.18. б. 
4. Ислом Каримов Юксак маънавият енгилмас куч. 2008 й.
Тошкент Маънавият нашри. 4. 9 6. . 
МУСТАҚИЛ ЎҚУВ ФАОЛИЯТИДА ДИДАКТИК ЎЙИНЛАР ВА УНИНГ 
САМАРАДОРЛИГИНИ КОМПЕТЕНЦИЯВИЙ ЁНДОШУВГА БОҒЛИҚЛИГИ 
Менгатова Х.Т, Соқиева Б.Б, Юлдошева Н.Т, Файзуллайева К. 
 ТДТУ Термиз филиали 
 
Инсон ҳаёти давомида ўқиш ва меҳнат қилиш билан биргаликда ўйинларга ҳам 
қатнашади. Инсон ҳаётида ўйинлар қуйдаги вазифаларни бажаради 

Кўнгил очиш (руҳланиши, қизиқиш уйғниши) каби вазифалар 

Коммуникатив мулоқат

Ўйин давомида инсоният амалиётга оид ўзлигини намоён қилади 

Ўйин терапияси: турли қийинчиликларни енгиш 

Тақсимлаш: ўйин давомида талабаларни хусусиятлари, имкониятлари 
кўринади 
Кўпчилик ўйинларда

Бу фаолиятнинг фаол ва ижодий бўлиши фаолиятнинг кўтаринки руҳда 
ўтиш, рақобат мусобақа, конкурслар 

---

Техник ва технологик фанлар со
ҳ
аларининг инновацион масалалари. ТДТУ ТФ 2020 
368 

Ўйин мазмунини белгиловчи, унинг мантиқий ва вақт бўйича 
ривожланишини белгиловчи бевосита қоидалари бўлсин 
Таъкидлаш лозимки дидактик ўйинлар ишбилармонлик, ўйинларидан тубдан 
фарқланади. 
Дидактик ўйинлар ўқитувчи учун барча натижалар олдиндан маълум ва ўқитиш 
мақсадида ўтказилади. 
Дидактик ўйинга тайёргарлик кўриш босқичи: 

Машғулотни ўқув мақсади 

Ўрганилаётган муаммо тавсифи 

Қўйилган вазифаларни асослаш

Ўйин режаси 

Вазиятлар мазмуни 
Ўтқазиш босқичи: Манбалар билан ишлаш, тренинг, aқлий ҳужум, 
гуруҳларнинг чиқиши, натижалар ҳимояси, мунозара қоидаси. 
Таҳлил ва умумлаштириш босқичи 
1)
Ишни баҳолаш ўз-ўзини баҳолаш 
2)
Хулосалар ва умумлашлар 
3)
Тавсиялар 
Ўқув ўйинлари талабаларда мустақил ишлаш кўникмаси, ижодий фикрлаш 
қобиляти ва жамоани бошқариш, ечим қабул қилиш ҳамда уни бажарилишини таҳлил 
этиш ва ривожлантириш, мустаҳкамлаш. 
Ўйин давомида қуйидаги кўникма, малака ва компетенсиялар ҳосил қилинади: 

Ечим қабул қилиш, зарур ахборотларни йиғиш ва таҳлил қилиш 

Тўлиқ бўлмаган ва ишончли ахборотлар етарли бўлмаган шароитда ечим қабул 
қилиш . 

Муайян турдаги масалаларни таҳлил қилиш.

Жамоада ишлаш, гуруҳли фикирлаш усулларидан фойдаланиб, биргаликда 
келишилган ечим ишлаб чиқиш.

Жараён ва ҳодисаларни тадқиқ қилишда тизимли ёндашувдан ижодий фойдаланиш. 
Ўйинли ўқитиш методи функцияланиш ва инсоннинг турли психологик 
хусусияти ва сифатини шакллантириш ҳамда ривожлантириш учун қўлланиши мумкин 
бўлган касбий йўналтирилганлик, ақлий мустақиллик у ёки бу фаолият соҳасидаги 
билим кўникма малакалар касбга оид масалаларни ижодий ечиш ташкилотчилик ва 
комуникатив сифатлар, баҳолаш ўз-ўзини баҳолаш функсиялари жорий этиш лозим. 
Ўқитувчи учун дидактик ўйинлар коўп меҳнат талаб қиладиган туридир, уларни 
ўтқазишга тайёрланиш ўқитиш жараёнини чуқур англаш орқали. 
Ўйинлар бошқа ўқиш методларидан битта рад этиб бўлмайдиган афзалликка эга: 

Олинган билимларни амалиётга қўллашни таъминлаш. 

Бир марта ишланган ўйин қатор йиллар давомида самарали фойдаланилади. 

Талабаларда компитенсияларни шакллантириш фаолият мазмунини қизиқтиришнинг 
кучли воситасидир. 

Талабаларда изланувчанлик тадқиқот методикасини номоён этишга имкон яратади. 

Муаммо қўйиш, ечимини гуруҳ бўлиб топишга индивидуал хислатлар 
устуворлигига номоён бўлади. 
Ўйинли ўқитиш методинингт юқори самарадорлигига анъанавий метод билан 
таққосланганда жиддий афзалликлар билан фарқланади. Уларнинг баъзиларини 
кўрсатиш мумкин:

Қабул қилинган ечим натижасининг аниқлиги 

Вақтнингўзгарувчанликкўламинивақтидаборишинибошқаради 
Ўйинли вазиятлар ўйин машғулоти дастурининг асосини ташкил этади ва 
батафсил унинг тавсифини қамраб олади. 

---

Техник ва технологик фанлар со
ҳ
аларининг инновацион масалалари. ТДТУ ТФ 2020 
369 
Ўйин ўтказиш вақтида ўқитувчи ва талабаларнинг хақ-хуқуқи ва вазифалари алоҳида 
босқичлар кетма-кетлигига мазмун ва вақт бўйича тақсимлаш. 
Ўйин самараси ўқитиш методи сифатида анъанавийликдан кўра моддий техник 
таъминотга боғлиқ бўлиб унинг таркибига ўйин учун махсус жиҳозлар, ҳисоблаш 
техникаси ва қатнашувчилар сонига боғлиқ бўлади. 
Яна бир муаммо – ҳар бир ўйин иштирокчисини обектив баҳолаш ҳисобланади 
ҳамда ҳулосани муҳокома қилиш муҳим аҳамиятли. 
Дидактик ўйинлар давомида талабаларда ҳосил бўладиган ижобий ҳис-ҳаяжон 
туйғуси уларни чарчашдан асрайди. Уларнинг интелектуал қобилиятини оширади.
Дидактик ўйинлардан ўқитиш жараёнида фойдаланишнинг умумий масалалари, 
илмий методик адабиётларда анча кенг ёритилган бўлса ҳам, уларда асосий эътибор 
масалалар ечиш ва қонунларга қаратилган. Ваҳоланки, фанни ўзлаштириш талабаларга 
анча қийинчилик туғдириши ва унинг баъзи топшириқларини бажаришда ноанъанавий 
ёндашувлар талаб этилиши табиийдир. Бунинг бир қатор илмий-назарий, методик ва 
дидактик сабаблари борки, улардан ҳар қандай маҳоратли ўқитувчи кўз юма олмайди. 
Шунинг учун фанларни ўқитишда, янги педагогик технологиялар, ноанъанавий усул ва 
шакллардан фойдаланиш талаб этилади. Айниқса, дидактик ўйинлар талабаларнинг 
мустақил фикрлаш, топқирлик, изланувчанлик, ҳозиржавоблик, мантиқий хулосалар 
чиқара олиш, ўз устида ишлаш маълум ва номаълум жиҳатларни солиштира олиш, 
мавжуд билимларга таяниб мушоҳада юритиш каби имкониятларини ишга солишда 
ёрдам беради ҳамда шахс сифатида ўз-ўзини ривожлантириш компетенциясини амалга 
оширилади.