Conference Paper

 
Фойдаланилган адабиётлар: 
1.Йўлдошев Ж, Йўлдошева Ф, Йўлдошева Г Интерфаол таълим сифати кафолати.- Т. 
“Фан” 2008. 
2. К. Турғунбоев, А. Ризаев “Замонавий педагогик технологиялар”. Ўқув қўлланма. 
Андижон. “Андижон нашриёт-матбаа” ОАЖ, 2008 йил. 
3.Тaълимдa янги педaгoгик технoлoгиялaр: муaммoлaр, ечимлaр". Илмий-aмaлий кoнференсия 
мaтериaллaри. Т., Ўз ПФИТИ, 1999. 
КРЕАТИВ ПЕДАГОГИКАНИНГ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ ТИЗИМИДАГИ ВА 
ТЕХНОЛОГИК ФАНЛАРНИ ЎҚИТИШДАГИ ЎРНИ 
Отажонов С.М., Холиқназарова З.С., Умрзақова Т. 
ФарДУ, 
ФарДУ магистранти 
Креатив педагогика хар қандай мавзуни қандай қилиб ўқувчи ёшларга содда, 
янгиликларга бой,ижодий ёндашган холда етказиб беришни мақсад қилиб олади. 
Бундан ташқари, креатив педагогика ўқувчи талабаларни ижодий ўрганишга, ўзларини 
яратувчиси ва келажагининг яратувчиси бўлишга ўргатади. Анъанавий педагогикадан 
унинг шубхасиз устунлик жихатлари мавжуд бўлиб, кўпинча бу жихатлар ўқитиш 
жараёнида намоён бўлади. Креатив педагогикада шахснинг креативлиги унинг 
тафаккурида, мулоқотида, хис-туйғуларида, муайян фаолият турларида намоён бўлади. 
Шунингдек, креативлик иқтидорнинг мухим омили сифатида акс этади. Қолаверса, 
креативлик зеҳни ўткирлигини белгилаб беради.
Педагогика 
сохасининг буюк намоёндаларидан П.Торренснинг фикрича, 
“Креативлик” тушунчаси негизида қуйидагиларни ёритиш мумкин. 

Муомалага ёки илмий фаразларни илгари суриш; 

Фаразни текшириш ва ўзгартириш; 

Қарор натижаларини шакллантириш асосида муаммони аниқлаш. 
Бу борадаги тадқиқотлар натижалари сифатида замонавий педагоглар эътиборини ўзига 
жалб қилаётган эмпирик натижалар, шунингдек, илмий фаразлар, концепцияларни қайд 
этиш мумкин.
Кўпчилик концепцияларда иқтидорлилик ва унинг ривожлантирувчи асослари шахс 
креативлиги тушунчаси билан ифодаланувчи ижодий имкониятлари ва қобилиятлари 
орқали тавсифланади.
Креативлик фикрлашда, мулоқотда, фаолиятнинг алохида турларида намоён бўлиши 
мумкин. Ҳар бир ўқитувчи ўзининг педагоглик сохасида албатта “креативлик”ни 
қўлласа, у ўзининг олдига қўйган мақсадига эришади, яъни ҳар бир ўқувчи-талабани 
мустақил фикрлашга, иқтидорини, қобилиятини намоён қилишга, бошлаган ишини 
муваффақиятли якунлашга ёки муваффақиятли давом эттиришга эришади. Шахсдаги 
ижодкорлик, жамлаган билимларнинг миқдори ва таркиб топган тушунчаларни инкор 
эта олувчи янги ғояларни сеза олиши билан изохланади. Биламизки, ижодий ғоялар 
одатда релаксация пайтида тайёрланган, тарқоқ диққат пайтида юзага келади. Шунинг 
учун, узлуксиз таълим тизимида креативликни ҳар бир ўқитувчи ўз фаолиятида доимий 
равишда қўллаб бориш зарур. Бунинг учун ҳар бир ўқитувчи ўз устида мустақил, 
тинимсиз изланишлар олиб бориш керак. Креатив педагогика ўқувчи-талабаларни 
нафақат билим олишларига, тафаккурини ривожлантиришга ижобий таъсир этибгина 
қолмай, балки уларнинг тарбиясига хам самарали таъсир кўрсатади. Чунки юқори 
билим олишга, тафаккурни ривожлантиришга интилган шахс, албатта маънавий 
жихатдан тарбияланишга интилади. 

---

Техник ва технологик фанлар со
ҳ
аларининг инновацион масалалари. ТДТУ ТФ 2020 
388 
Шахснинг мутахассис сифатида касбий камол топиши, ривожланиши ўз мохиятига 
кўра жараён тарзда намоён бўлади. Касбий етуклик инсон онтогенезининг мухим 
даврлари касбий камол топиш, ривожланиш (14-17 ёш)дан бошлаб, касбий 
фаолиятининг якунланиши (55-60 ёш)гача бўлган жараёнда кечади. Ижодкор шахснинг 
шаклланиши ва ривожланиши унинг ички ва ташқи олами ўзгаришининг ўзаро мос 
келиши, ижтимоий-иқтисодий шарт-шароитларнинг фаолияти мазмунига боғлиқ. 
Сўнгги йилларда етакчи хорижий мамлакатларнинг таълим тизимида ўқувчи ва 
талабаларда креативлик сифатларини шакллантириш масаласига алохида, жиддий 
эътибор қаратилмоқда. Буни Бронсон, Меррийман (2010 й), Кен Робинсон (2007 й), 
Фишер Фрей (2008 й), Бегатто, Кауфман (2013 й), Али (2011 й), Треффингер (2008 й) ва 
бошқалар томонидан олиб борилган кўплаб тадқиқотлар натижалари ижобий самара 
берганини кўришимиз мумкин. 
Ўқув машғулотларида ўқувчи ва талабаларда танқидий, креатив тафаккурни 
шакллантириш ва ривожлантириш, уларни ижодий фикрлаш, янги ғояларни ўйлаб 
топишга қизиқтириш, таълим олишга бўлган муносабатини ўзгартириш, уларни 
ютуқларга эришишга рағбатлантиришда асосий дастур амал бўлиб хизмат қилади. 
Патти таъкидлаганидек, ўқув машғулотларида етишмаётган омил-бу креативлик 
саналади. Креативлик зехни ўткирликни белгилаб берувчи омил бўлиб, ўқувчи ва 
талабалар эътиборини таълим жараёнига фаол жалб этишни таъминлайди. 
Бу борада ўқитувчининг ижодкорлиги, у томондан ташкил этилаётган касбий 
фаолиятига ижодий (креатив) ёндашувида намоён бўлади. Ўқитувчи ижодкор бўлса, 
креативлик сифатлари ривожланган бўлса, ўқувчи ва талабаларда эркин, мустақил 
фикрлаш кўникмаларини шакллантира олади, бу уларда ўқув фанларини ўрганишга 
бўлган қизиқиш, интилишни ривожлантиради. 
Барча фанларни ўқитишда креативликка асосланиш, айниқса технологик фанларни 
ўқитишда уни қўллаш касб-ҳунар эгаллашларида, келгуси фаолиятларида фундамент 
асос бўлиб хизмат қилади. Чунки технологик фанларни ўқитиш жараёнида ҳар бир 
тайёрланаётган буюм ва деталларда ўқувчи ва талабалар ижодий ёндашса, 
қобилиятларини намоён қилсалар, келгусида улар касб танлашларига ва шу касбга меҳр 
қўйиб ишлашлари, жамиятга фойда келтира оладиган комил инсон бўлиб 
етишишларига замин яратилади. Технологик фанларни ўқитишда ижодкорлик ўзига 
хос фикрлаш қобилиятини ўз ичига олади, тубдан янги ғояларни ишлаб чиқаришга 
тайёрлайди, тезкор, ижодий қарорлар қабул қилишга ўргатади, фикрлаш механизмини 
ривожлантиради. Ўқув машғулотларида моддий дунёнинг барча асосий қонунларини: 
механик, физик, кимёвий, био назарияларни ўзида мужассам этган инновацион 
фаолиятни мантиқий, психологик, ижтимоий-маданий фикрлашга ўргатади. 
Технологик фанларни ўқитишда креативлик ижодий йўналтирилган, ривожланишга 
олиб келадиган, яъни мақсадга йўналтирилган фаолият давомида шахснинг яхлит, ҳар 
томонлама ривожланишини таъминлайдиган таълим ғоялари ва таълим тажрибасининг 
элементларини ўзида мужассам этади. 
Шу боис узлуксиз таълимда ҳам технологик фанларни ўқитишда ҳам креативликни 
доимий қўллаш ўқитувчиларнинг касбий махоратини ошириш билан бирга инновацион 
таълим технологияларини қўллаш орқали ўқувчи ва талабаларни ижодий фикрлашга, 
тафаккурини оширишга, қобилиятларини намоён қилишларига мунтазам замин 
яратади.