Çolpan’in köŞe yazilari (İnceleme-metiN)

2.2.2.15.
 
 “Aydın” (1927) 
1927 yılında “Zäräfşån” [Zerefşan] gazetesinin 20 Haziran sayısında yayımlanan 
bu yazı, sahnelenen “Aydın” adlı trajedi hakkındadır. 
Cafer Cabbarzade’nin “Aydın” adlı trajedisinin 15 Haziran Çarşamba günü Bakü 
Tiyatro Meslek Yüksekokulundaki öğrenciler tarafından oynandığını Çolpan tarafından 
öğrenmekteyiz. Çolpan bu eserin bir tercüme değil değiştirilmiş bir eser olduğuna da bu 
yazısında değinir. Bu eserin son bir iki yıldır AzerbaycanTürk Tiyatrosu’nun 
repertuarından hiç çıkmadığını yazan Çolpan, son zamanlarda tiyatrolar için güzel 
eserlerin bulunamadığından da bahsetmektedir. Oyunun duygusal bir ruh ile yazıldığına 
ve dilinin de çok çekici olduğuna değinen Çolpan, oyun hakkında özet niteliğinde bilgiler 
vermiştir. Çolpan yazının devamında ise oyunun sergilenmesi hakkında yorumlar 
yapmıştır. Sahnelenen bu eserin zor bir eser olduğunu ve başrol olan Aydın ve Gültekin 
rolleri için çok güçlü ve usta aktörler gerektiğini söyler. Oyuncuların performansları 
hakkında da değerlendirmelerde bulunan Çolpan son olarak oyunun dekor açısından eksik 
olduğunu da dile getirmiştir.
Yazıda bahsedilen oyunu kaleme alan Cafer Cabbarzade, Azerbaycan’lı drama 
yazarı, yapımcı ve tiyatro ustasıdır. “Aydın” adlı piyesi ise 1922 yılında yazılmıştır. 
2.2.2.16.
 
 “Malika-i Turandot” (1927) 
Çolpan’ın aynı adlı oyun hakkındaki görüşlerini bildirdiği bu yazı “Mäårif vä 
Oqitguvçi” [Eğitim ve Öğretmen] dergisinin 1927 yılı 5. sayısında basılmıştır. 
Çolpan yazısına İtalya’da ortaya çıkan bir tiyatro akımından bahsederek başlamış 
ve bu akımın Türkistan’daki kızıkçılık akımı ile oldukça benzer olduğun yazmıştır. 
Yazıdan anlaşıldığı kadarıyla Çolpan, “Commedia dell’Arte” akımından bahsetmektedir. 
“Bu akımın en önemli özelliği maskelerle sahneye çıkan oyunculardır. Commedia 
dell’Arte tiyatrosunun en bilinen maskeleri arasında Pantalone, Arlecchino, Colombina, 
Capitano ve Dottore sayılabilir”
(Balamir, 2017: 81). Bu akımda kendilerine özgü, 
kendilerini diğer topluluklardaki benzerlerinden ayıracak isim ve özelliklere sahip olan 
kalıplaşmış karakterler yer alır (Balamir, 2017: 83). Çolpan bu akım hakkında bilgiler 
vererek yazısına devam etmiş, daha sonra ise Karlo Gotstsi’nin “Malika-i Turandot” adlı 

---

84 
eserine değinmiştir. O yıl kışın mevsiminde, bu eserin 500’üncü kez sahnelenişinin 
Vakhtangov adındaki tiyatroda düzenlenen bir kutlamayla yapıldığını yazar. Bu eserin 
her pazar sabahı, genellikle bayramlarda, kesintisiz olarak oynandığını, tiyatro salonunun 
ise her zaman izleyicilerle hıncahınç dolduğunu belirtir. Çolpan; “Gotstsi’nin “Turandot” 
adlı eseri evlenmek istemeyen ve erkeklerden iğrenen “nazlı” bir Çin melikesini tasvir 
ediyordu”, diyerek eserin konusu hakkında bilgi vermeye başlar. Eserin konusu itibariyle 
bir trajedi ve korku eseri olduğunu ancak İtalya kızıkçılarından birkaç tanesinin oyuna 
dâhil olmasıyla oyunun neredeyse bir komediye dönüştüğünü yazar. Çolpan oyunu 
sahneleştiren Vakhtangov’un, eserin konusunu, planını, içeriğini değiştirmeden esere 
yeni bir biçim verdiğine ve eseri başka bir kalıba koyduğuna değinmektedir. 
Moskova’daki dram okulunun bu yıl bu eser üstünde çalışmak istediğini belirten Çolpan,
Vakhtangov’un öğrencilerinden olan Simoniv’in yönetmenlik yapması için davet 
edildiğini, eserin tercüme edilmesi için de kendine verildiğini dile getirmiştir. Çolpan bu 
eseri kafiyesiz fakat 11 heceli vezin ile tercüme ettiğini yazar. Eserin gelecek yıl tiyatro 
sezonunda sergileneceğini de yazısına ekler. Çolpan son olarak bu eserin herhangi bir 
oyun gibi sahnelenmediğini, üzerinde bilimsel olarak çok çalışıldığını ve öyle 
sahnelendiğini yazar. Yönetmen ve onun emektaşlarının bu eseri sahneye koymak için 
değil, bu eser üstünde atölye öğrencilerine sahne dersi vermek için çalıştıklarına değinir. 
Bu eserin sahne gücünün gelişmesi ve büyümesi için büyük hizmet ettiğini dile getirir.
Eseri kaleme alan Karlo Gotstsi, İtalyan bir drama yazarıdır. K. Gotstsi tiyatro 
sanatında yeni bir tür olan fyab (masal) türünü başlatmıştır. Bunların içinde en ünlülerden 
biride “Malika-i Turandot” (1762) tur.
Eseri sahneye koyulması için hazırlayan kişi Vakhtangov Yevgeniy 
Bagrationovich’dir. Vakhtangov, Rus bir yönetmen ve tiyatro ustasıdır. “Malika-i 
Turandot” eserini 1922 yılında sahneleştirmiş ve bu onun son oyunu olmuştur.