|
“Gazetenin birinci sayısı 4 Nisan 1915 tarihinde çıkmıştır.
Resmi kurucusu Ubeydulla Hoca Asatılla Hocayev (1880-1938)’dir… Gazete
sayfalarında Münevver Kari, Miskin, Hıslet, Tevalla gibi Taşkentli şair ve yazarlarının
şiirlerinin yanı sıra Semerkant’tan Vasli, Hacı Muin, Fergana Vadisi’nden Sufizade,
58
Hamza, Çolpan, Lütfulla Âlimi, İbrahim Devran gibi onlarca kalem sahiplerinin eserleri
de basılmıştır”
(Kasımov, 2009: 60). Bu önemli gazete Taşkent’te çıkmıştır.
““Haftada
iki defa çıkan edebi, iktisadi, fenni ve maaşı Türkçe gazete” olan Sada-yı Türkistan
gazetesi kısa sürede çevresine güçlü kalem sahiplerini toplayabilmiştir. Bu gazetenin
önemli işlerini Münevver Kâri yürütmekteydi. Sada-yı Türkistan, Türkistanlıları
ilgilendiren çeşitli konulara – tabii ki o dönem şartlarının izin verdiği ölçüde-
ilgilenmiştir. Din meselelerine ise halkın heyecanını körüklemeyecek bir şekilde
değinerek, ülkemizdeki tutuculuğu yok etmeye çalışmıştır. Sada-yı Türkistan Rus
hükûmeti tarafından çok tehlikeli bir gazete olarak tanınmıştı… 1915 yılının Mayıs ayına
kadar devam eden Sada-yı Türkistan 67 sayı yayınlanmıştır”
(Toktamışoğlu, 2006: 265).
Daha sonra gazete maddi imkânsızlıklar yüzünden kapanmıştır.
Çolpan’ın 1914 yılında 2 köşe yazının yayımlandığı “Sedai Fergana” gazetesi,
Abidcan Mahmudov’un tarafından çıkarılmıştır. “Sedai Fergana” gazetesi, “Sedai
Türkistan” gazetesi ile aynı zamanda yayın hayatına başlamıştır. Haftada 3 kez çıkmakta
olan gazete toplamda 123 sayı olarak çıkmıştır. Bu gazete de Aşurali Zahiri ve Kırımlı
Osman Nuri Beyler çalışmıştır.
Türkistan’da çıkan ilk dergi olma özelliğine sahip olan “Ayna” dergisinde
Çolpan’ın 2 köşe yazısı yayımlanmıştır. Bu köşe yazıları 1914 yılında yayımlanmıştır.
““Ayna” Mahmud Hoca Behbudi’nin çabaları ve teşebbüsüyle 20 Ağustos 1913’ten 15
Haziran 1915’e kadar çıkmıştır. Bu dergi toplam 68 sayı ve 1720 sayfadan oluşmaktadır”
(Kasımov, 2009: 61).
“Yeni Fergana” gazetesinde 1928 yılında 1 köşe yazısı yayımlanmıştır.
Çolpan’ın 1 köşe yazısı da “Yorkin Turmuş” dergisinde 1936 yılında
yayımlanmıştır.
“Şora” Dergisi,
“1908 yılından 1918 yılına kadar Orenburg’da ayda iki defa
(birinde ve on beşinde) toplam 240 sayı çıkmıştır. Hacmi 32 sayfadan oluşuyordu ve
derginin kapağı renkli idi. Kurucusu meşhur ağabey – kardeş fabrikatörler, Zakir ve
Şakir Ramiyevler idi. Tanınmış aydın din âlimi Rızaiddin Fahriddin derginin
redaktörlüğünü yaptı… Derginin içeriği genişti”
(Kasımov, 2009: 52).
“Ş. Saatova’nın
belirttiğine göre, “Şura” dergisinin 10 yıl devamında çıkan 240. Sayısında Türkistan
hayatına dair 323 yazı yer almaktadır. Bu makaleler (138), mektup (90), edebi eser (71),
59
haberler (21), fotoğraf (3) tane, makale – tarih (38), eğitim – öğretim (25), sosyal bilimler
(23), din (4), siyaset (6), matbuat (13), edebiyat araştırmacılığı (12), gezi yazıları gibi
konuları içermektedir”
(Kasımov, 2009: 53).
“Dergideki Türkistan’a ait tüm yazılar 112
yazarın kaleminden çıkmış olup, bunlardan 84’ü yerli halk temsilcilerindendir. Bunların
arasında meşhur eğitimci Furkat’tan, Türkistan’da Ceditçilik hareketinin temsilcileri
olan Behbudi, Sufizade, Hacı Muin, Çolpan, Mir Muhsin Şermuhammedov, Lütfulla
Âlimi, Sadriddin Ayni, Sıddiki Aczi, Mumincan Muhammedcanov, Fahriddin Raci,
Halmuhammed Ahundi, Ahlulla bin Hayrulla gibi büyük küçük onlarca isme yer
verilmesi, “Şura” dergisinin Türkistan’a verdiği önemi ispatlamaktadır”
(Kasımov,
2009: 54). Çolpan’ın da bu dergide 1915 yılında yayımlanmış bir köşe yazısı
bulunmaktadır.
“Turan” gazetesi 1917 yılında Abdullah Avlanî tarafından çıkartılmaya başlanmış
bir gazetedir. Gazete yayın hayatına başladıktan kısa bir süre sonra Çolpan’ın,
“Abdülhamid Süleyman” imzası bir köşe yazısı 1917 yılında “Turan” gazetesinin 22
Nisan sayısında yayımlanmıştır.
“El Bayrağı” gazetesi, 1917 yılının Şubat ayından sonra çıkan gazeteler arasında
yer almaktadır. B. Saliev ve A. Zahiri tarafından çıkarılmıştır. “El Bayrağı” gazetesi
yayımlandığı dönemde Türkistan’ın bağımsızlığı yolundaki mücadelenin sesi olmuştur.
Çolpan’ın bu gazetede 1918 yılında yayımlanmış bir köşe yazısı bulunmaktadır.
“Kızıl Bayrak” gazetesi Ekim devriminden sonra çıkan parti – Sovyet matbuatı diye
adlandırılan gazeteler içinde yer almaktadır. Çolpan’ın “Kızıl Bayrak” gazetesinin 1922
yılı 2 Eylül sayısında “Abulhamid Süleyman” imzası ile neşredilmiş bir köşe yazısı
bulunmaktadır.
1923 yılında “Derhan” gazetesinde yayımlanmış Çolpan’a ait bir köşe yazısı yer
almaktadır.
Çolpan’ın “Şark Hakikati” gazetesinde 1929 yılında yayımlanan bir köşe yazısı
bulunmaktadır.
“Meşale” dergisinin 1934 yılında yayımlanan dördüncü sayısında Çolpan’ın bir
köşe yazısı bulunmaktadır.
60
Tezde incelenen iki köşe yazısının ise nerede yayımlandığına ait bir bilgiye
ulaşılamamıştır.
Do'stlaringiz bilan baham: |
