144
кўпинча марказда жойлашган йирик, юмалоқ ва ловиясимон шаклга эга
бўлган ядро сақлайди.
Электрон микроскоп остида ядро структурасининг йирик, ўрта ва
майда лимфоцитларда ҳар хил эканлиги кўринади.
Майда лимфоцитларда
ядро юмалоқ ѐки биргина ботиқликка эга бўлиб, хроматин зичлашган ва ядро
бўйлаб баробар тақсимлангандир. рта ва йирик лимфоцитлар очроқ ядрога
эга бўлиб, хроматин майда доначалар шаклида асосан ядро қобиғи остида
тўпланган. Бу лимфоцитлар ядросида кўпинча бир ѐки бир неча ядрочаларни
учратиш мумкин. Лимфоцитлар цитоплазмаси ингичка,
баъзида эса кенг
ҳошия шаклида ядро атрофида жойлашиб. Романовский усули билан
бўялганда тўқ кўкиш рангдан (ўта базофил) оч ҳаворанг тусгача (суст
базофил) бўялиши мумкин.
Расм. 4.4. Агранулоцитларнинг ѐки донасиз лейкоцитларнинг
ултрамикроскопик тузилиши (схема). А-лимфоцит; Б- моноцит; 1- ядро; 2-
145
рибосомалар; 3 -микроворсинкалар: 4 – лизосомалар; 5-Голжи комплекси; 6-
митохондриялар; 7- пиноцитоз пуфакчалар.
Электрон микроскоп ѐрдамида майда ва ўрта
лимфоцитлар
цитоплазмасида кўп сонли эркин рибосомаларни ва бир неча
митохондрияларни кўриш мумкин. Эндоплазматик тўр ва Голжи комплекси
суст тараққий этган бўлади. Баъзида ядронинг ботиқ зонасида ҳужайра
маркази ва майда пуфакчалар учрайди ( расм 4.4). Растрловчи электрон
микроскоп остида лимфоцитларнинг юзасида турли миқдорда ва катталикда
бўлган микроворсинкалар кўринади (расм 4.5).
Микроворсинкалар асосан Б
лимфоцитларда кўп бўлиб, Т лимфоцитларнинг юзаси эса нисбатан силлиқ
бўлади. Йирик лимфоцитлар цитоплазмаси нисбатан кўпроқ ва текис
тақсимланган митохондриялар бўлиши, баъзи бир ҳолларда эса электрон зич
доначалар сақлаши билан характерланади. Шуни қайд этиб ўтиш керакки,
лимфоцитлар гарчанд донасиз лейкоцитлар қаторига кирсада, уларнинг
маълум бир миқдорида цитоплазмада зич доначалар ва параллел йўналган
найчалар системаси топилган. Бу лимфоцитлар асосан йирик бўлиб, «йирик
донадор
лимфоцитлар»
номи
билан
юритилади.
Улар
умумий
лимфоцитларнинг тахминан 10% га яқинини ташкил этиб, цитотоксик таъсир
кўрсатади, ѐт ҳужайралар ѐки микроорганизмларни ҳалок этишда муҳим
аҳамият касб этади. Шунинг учун уларни
―табиий киллерлар‖
(ингл. natural
killer) ѐки NK-ҳужайралар деб аталади.
Лимфоцитлар
таркибида
кўп
миқдорда
нуклеопротеидлар,
катепсинлар,
гликоген, гистидин, ферментлардан нуклеазалар, амилаза,
кислотали фосфатаза, цитохромоксидаза ва бошқалар бўлади. Лимфоцитлар
иммунитет жараѐнининг энг асосий ҳужайраларидир.
Иммунологик ва функционал нуқтаи назардан лимфоцитларнинг
асосий икки тури -
Do'stlaringiz bilan baham: