Chizmalarda geometrik yasashlar

17-Shakl 18-Shakl






20-Shakl
Parabolaning o’qi EX va faks masofasi P berilgan (2,23-shakl) bo’yicha parabola uchi S o’qi SX hamda parabolaga tegishli bo’lgan t nuqtasi bo’yicha parabola yasash ko’rsatilgan.
Giperbola.Tekislik to’g’ri doiraviy konusning bir yo’la ikkita yasovchiga parallel o’tkazilgan kesuvchi tekislik ochiq ravon egri chiziq bo’yicha kesishib giperbola hosil qiladi (2,25-shakl).

21-Shakl

22-Shakl
2,26-shaklda giperbolaning fokuslari va uchlari orasidagi masofalar FF₁=2c va AA₁=2a kesmalar qiymati bo’yicha giperbola va uning asimlatalari yasash ko’rsatigan.
Aylana evalventasi. Aylana bo’yicha surilmasdan yumalab harakatlanuvchi to’g’ri chiziqda yotgan nuqtaning teroektoriyasi aylana evalventasi deyiladi (2,27-shakl).

23-Shakl 24-Shakl

26-Shakl

27-Shakl

Arximed spirali. Nuqtaning O markaz atrofida tekis aylanma radius bo’yicha ilgarilanma qilib chizilgan egri chiziqdir (2,28-shakl).

Sikloida. Aylanada yotgan A nuqtaning AA₁₂ to’g’ri chiziq bo’yicha sirpanmasdan yumalab harakatlanish teroektoriyasidir (2,29-shakl).
Episikloida. D diametri aylanada yotgan A nuqtaning R radiusli yo’naltiruvchi aylana bo’yicha sirpanmay yumalab harakatlanish teroektoriyasi (tashqi urima)dir (2,30-shakl).
Giposikloida. Agar biror aylana qo’zg’lmas ikkinchi aylananing ichki tomoni bo’yicha sirpanmay yumalab harakat qilsa uning urinish nuqtasi giposikloidani hosil qiladi (2,31-shakl).


9-Shakl
28-Shakl



29-Shakl





30-Shakl

31-Shakl

XULOSA
Mustaqillikka erishganimizdan so`ng, O`zbekistonda ta`lim sohasida keng imkoniyatlar ochildi,vatanimizning halqaro sahnadagi muvaffaqiyati,obru e'tibori va o`rni milliy o`zligimizni anglashda, chizmachilik fanlari yetakchi mavqe kasb etib, har bir fuqoroning mamlakat taqdiri uchun mas'ullik hissini yanada oshirishga xizmat qiladi.

Yuqorida bayon etilgan fikrlardan xulosa shuki,talabalarga boshlang`ich kurslardan boshlab chizmachilik chizma geometriya, Mashinasozlik chizmachiligi arxitektura chizmachiligi, tappagrafik chizmachiligi kabi mutaxassislik fanlarining asosi bo`lgan boshlang`ich proeksion chizmachilik mashg`ulotlari ham amaliy, ham ilmiy–nazariy jihatdan yaxshi o`qitilishi shart.
O`tmish tarixdan aniq ma`lumki, qadimda buyuk muhandislar chizmalarning ilmiy asoslarini qo`llash natijasida, katta yutuqlarga erishganlar.
Bularni talabalarga o`qitishda didaktiv prinsiplarning asosiysi hisoblangan– ilmiylik prinsipi yetakchi o`rin egallashi lozim.
Men o`zimning kurs ishimda chizmachilik haqidagi umumiy tushunchalarni bayon etdim, ishlash usullarini misollar keltirish bilan yoritdim. Shu bilan birga chizmalarga doir bir nechta misollarni ko`rsatdim. Men o`z kurs ishimda oldimga qo`ygan maqsadimga erishdim.
Foydalanilgan adabiyotlar ro` yxati.

Islom Karimov YUKSAK MA`NAVIYAT – YINGILMAS KUCH Toshkent “Ma`naviyat” 2008

O`zbеkiston Rеspublikasining “Ta`lim to`g`risida”gi qonuni. –T., 1997.
O`zbеkiston Rеspublikasining Kadrlar tayyorlash milliy dasturi. T., 1997.
O`zbеkiston Rеspublikasining Davlat ta`lim standarti, T.2003.
J.Y.Yodgorov, F .R. Sobirov, NJ.Yodgorov “GEOMETRIK VA PROYEKSION CHIZMACHILIK” T–2007
Дембинский С. И. ва Кузменко В.И. «Чизмачилик o`qитиш методикаси» пед. Институтлар учун qайта ишланган. 2-нашр таржима Т-1973
С. И. Д ЕМ Б И НСКИЙ. Моделирование в черчении. М., Учпедгиз, 1957
Раҳмонов И.Т. Чизмачиликдан дидактик ўйинлар – Т- 1992.

Қирғизбоев Ю. ва бошқалар. Машинасозлик чизмачилиги курси. Т-1981.

www.nbgf.intal.uz