Chizmachilikdan yangi tahrirdagi dts. Chizmachilikni o'qitish metodlari

Chizmachilikda o’qitish metodlari

(Tqitish metodlar g⁴oyat murakkab va munozarali bo'lib uning ta'rifi va ko'pgina masalalariga oid yagona fikr yo^Nq. Metod deganda o^vqituvchi bilan o⁴quvchilarning birgalikda ishlash usullari tushunilib ular yordamida o⁴quvchilarga bilim, konikma va malakalarini egallashga erilishadi. Ta'rifda metodning turli tomonlari, cf qituvchining bilim berish usuli, o⁴quvchilarning bu bilimlarni o⁴zlashtirish nihoyat aqliy qobiliyatlarni rivojlantirish jihatlari ta'kidlanadi.

(Xqitish metodlari ayrim elementlardan tashkil topgan bo⁴ lib, ular metodik usullar deb ataladi.
Tadqiqotlarning nazariy tahlili va ilg"or o⁴qituvchilarning ish-tajribasiga suyanib chizmachilik o^vqitishning quyidagi metodlarini koYsatish mumkin:

1. 
   Ko'rgazmali materiallarni namoyishi qilib, bilimlarni og⁴zaki bayon qilish, grafik va amaliy ish usullarini ko⁴rsatish;
   

1. 
   Ish usullarini ko>satib suhbat o⁴tkazish; -
   
2. 
   Kuzatish;
   

4) • Modellash;

5. 
   Chizmani og⁴zaki o'qish;
   
6. 
   Tasvirlarni yasash;
   
7. 
   Darslik va spravochnik bilan ishlash;
   

(Xqitish jarayonida metod va usullar turli xil birikmalarda yok'i ayrim hollarda musiaqii metod sifatida, boshqa hollarda esa o^vqitish usuli sifatida namoyon bo^vladi.


Chizmachilik darslarida didaktik prinsiplari

Didaktik prinsip - bu yunoncha so'z asos, qoida, talabdir. Demak didaktik talablar, ya'ni o⁴qitish uslubi talablariga quyidagilar kiradi.

1. Ilmiylik prinsipi;
(Xquvchilar chizmachilik darsni o^vzlashtirishi uchun ularda grafika, geomctriya sohalardan bilim bolishi lozim. Ular jasmlar, ularning muhitdagi joylashuvi va tu/ilislii haqida tassavvurga ega bo"lishlari lozim. Chizmachilik darsida o"quvchilar amaliyolda \n'ni chizish paytida bor bilimlarini mustahkamlaydilar.
Ilmga asoslangan bilim berish uchun ilmiy iboralarni to^vg⁴ri ishlatish katta ahamiyat kasb etffdi ya'ni tushuntirish tili ravon boMishi kerak.
Masalan shunday iboralar. "Frontal qirqim", "Aksonometrik proyeksiya", "Tutashuv", "To⁴g⁴ri burchakli proyeksiyalar", "Yig'ish chizmalari", "Rezbali birikmalar", "Plan", "Fasad", "Qirqim" va hokazo. Bulardan tashqari o⁴qituvchi loyihalashning zamonaviy texnik, texnologik jarayonini bilishi lozim. Chizmachilik darslarini qiziqarli o'tqarish iichun o^sqituvchi chizmachilik tarixidan ba'zi lavhalarni aytib o^vquvchilarni qiziqtirishi kerak.
2. CTqitishning ko^vrgazmali prinsipi.
Chizmachilik fanini o'qitishda ko^Nrgazmalilik darsning asosiy talabridan bin hisoblanadi. (Xquvchilar eskiz va chizmalarni kuzatish orqali bu buyumlar haqida yaxshi tassavvurga ega bo^vladilar. CTsha uchun ularga detallarni o^vzini namoyish qilish maqsadga muvofiq bo^Nladi. Ajraluvchan birikmalar modellari o^vquv tablisalar, bilan jihozlangan darslar juda qiziqarli o4iladi. Darslarga ko^vrgazmali qurollarni ishlatib, o^vquvchilar esida muhrlanib qolishiga erishiladi.
3. CTquvchilar bilim darajasini oshira borish prinsipi.
CTquvchilar bilim darajasini oshirish deganda biz nafaqat o"quvchilarni bilim, ko^vnikma va malakalarini oshirib, borishga erishish, balki shu bilimlar asosida uterda mantiqiy fikrlarni va ijodiy yondashishni o⁴rgatishimiz lozim. O^vquvchilar bilimini rivojlanishi va grafik savodini oshishi bu juda yaqin tushunchalar. Aytilganlarga yana shuni qo^vshish kerak. Yoshlarni bilim darajasini doimo oshirib borish lozim. Bu borada bir sharq maqolini eslatish o^vrinli "Odamga baliqni bersang u bir kun to^vyib yuradi - ammo baliq ovlashga o'rgatsang u umrining oxirigacha to⁴q yuradi".
4. CTqitishning barchaga baravar muvofiqlik prinsipi.
CTqitishning muvofiqligi - bu o^vquvchilarning yoshini va aqliy rivojlanishiga muvofiq bilimlarni berish kabi talab.
CTqituvchi har bir o^vquvchini bilim va ko^vnikma darajasini hisobga olib har bir o⁴quvchi miyasi va yuragiga singib bo⁴ladigan ma'lumot berishi kerak. Ammo bu yerda shu narsani hisobga olish kerakki ba'zan yuqori sinf o^vquvchilari fazoviy tushunchaga ega bolmaganliklari uchun masalani yechishga qiynaladilar. Bu borada quyidagi qoidaga amal qilmoq kerak:
CTqitishni yengildan ogMrga, bilmasliknidan bilimga, oddiydan murakkab sari borish kerak.
Birinchi qoida talabiga muvofiq 8 sinf o⁴quvchilari boshida, oddiy grafik masalalarni yechib asta-asta murakkabiga o^vtishi kerak.
Ikkinchi qoidaning talabi - o^vqituvchi yangimavzuni tushuntirishda o4ilgan mavzularga o^Nquvchilaming bu borada ega bo^vlgan bilimi, ko^vnikmalari, malakalariga tayanish lozim.
Uchunchi qoida talabi - o'quvchilar oldin oddiy mavzular, topshiriqlarni bajarib murakkabga o'tishi lozim. Masalan proelcsiyalar to^vg⁴risida bilim ko^vnikmaga ega ЬоЧтау turib yig'ish chizmalarini o^vqish kabi faoliyat bilan shug^vullanib bo^vlmaydi.
Bilim berish jarayonida o^vquvchilar qay darajada yangi mavzuni o'zlashtirayaptilar va yaxshi o'zlashtirib mustahkamlash uchun qaysi yoMni va metodni tanlab olish lozimligi haqida o⁴qituvchi tinmay uylashi kerak.
5. (Xqish bilan hayotning o'zaro bogMigi.
Bu prinsipi u bilim berishni ishlab chiqarish bilan o"zaro muttanosib olib borishm lalab etadi. Masalan cTquvchilar o'quv ustaxonalarida, to'garak mashg ulotlarida ishlagan payii chizmachiiikdan olgan bilimlari foyda berishi aniq. Shunday qilib biz o'quvchilarni amaliy faoliyatda ko^vrsatishga nazariy bilimlariniamaliyotda tadbiq etishini o'rgatamiz. 6. Maqsadli faollik prinsipi.
Bu - prinsip cTquvchilami ongli ravishda grafik savodini idrok etishga undaydi. Ilg'or o'qituvchilar darslarida o'quvchilar mavzuni o'zlashtirib materialni tahlil qilishi va umumlashtirishini faol qatnashishlarini ta'minlaydilar. Amaliy ish bajarayotganda o^Nquvchilarga savollar quyilishini tashkil qilish yangi natijalarni beradi. Masalan texnik eskizPbajarganda ular bu detal nima? Qaysi dastgohda tayyorlangan qaysi qaismalardan iborat va h.k.
Bu borada ayniqsa o^vquvchilar tomonidan mavzuni yodlab olishi, dogmatic ravishda o^vzlashtirishidan ehtiyot bo⁴ lish kerak. Bunga misol qilib.
7. Muntazamlik va ketma-ketlik prinsipi.
Har bir bilimni mantiqiy tuzilishi nuqtai nazardan o'zlashtirishni faqat muntazam ravishda o^vzlashtirish mumkin. Pedagogik fanida shu narsa o'z tasdigini topgan kim, bilimning har bir pog'onasini o'zlashririshga oldingi mavzularga mustahkam tushuncha hosil bo^vlgandangina erishiladi.
Masalan: o^vquvchilar proyeksion chizmalarni to^vliq bilmagan holda chizmani to⁴g⁴ri o⁴qishni, tasvirlanhan detaining hajmini tahlil qilib bilmaydilar. Chizmaehilikdan o^vquv dastur sistematik ketma-ket tarzda tuzilgan kim uni o^vzgartirib bo^vlmaydi.
8. Bilimni mustahkamlab borish prinsipi.
Bu pirnsipning asosiy maqsadi shundan iborat kim ovquvchilar har bir materialni xotiralariga saqlashlari va kerak bo^vlganda uni o"quv va amaliy faoliyatlarida qollashlari kerak. Bu prinsipni oldingilardan ajratib ко⁴rib bo^vlmaydi. Chunki o^vquvchilarning bilimini mustahkamligi, o'quvchining maqsadli ravishda shug^vullanishi, ko⁴rgazmali qurollarning bo⁴lishi, fanlar bilan o⁴zaro bog^vligi, o⁴quvchilarning faolligiga bog4iqdir.
Ghizmachilik darslarida grafik bilimlarai formal Vzlashtirishlarning zarari.
Formal o'zlashtirishning mazmuni shundan iboratki, oquvchilar mavzuning asl mohi.yatiga. yetmasdan yodlab oladilar va nazariy bilimlar amaliyot bilan boglanmasdan qoladi. Shu tariqada olingan bilimlar o'quvchilaming fazoviy tasavvurini o'stirmaydi va xotirasida qolmaydi. Shuning uchun formal o⁴zlashtirishni oldini olish uchun maktabda chizmachiiikdan olingan bilimlarni oquvchilar o^vz faoliyati davomida o'zining grafik bilimlarini amalgam qo^sllab bilsa, chizmachilik fani ularning nazarida katta ahamiyatga ega bo'ladi.
Chizmachilikni o^vqitishga ikkinchi tipik xato shundan iboratki. (Xquvchilar doskadan, plakatdan ba'zan esa kitobdan mexanik ravishda chizmani chizib (kopirovka) qilib oladilar. CTquvchilar fazoviy tushuncha, qobiliyatini kengaytirish uchun kerakli muhit yaratilmasa ularga bunday mashg^vulotlar samara bermaydi. Chizmachilikni o\qitish jarayonini shunday tarzda olib borish kerakki, ovquvchilar har bir masalani yechib turib fazoviy tushunchalarini o^vstirib, bilim doirasini kengaytirib, atrofdagi buyumlarni, shaklini tahlil qila bilsin va ijodiy yondashib bilsin. Faqat shunda chizmachilik darslari o⁴z maqsad va vazifalarini bajardi deya olish mumkin.
Problemali o^vqitish chizmachilik darsida problemali vaziyatlarni vujudga keltirish.
Pedagog olimiaming tadqiqotlari shuni ko⁴rsatadiki zamonaviy maktabda о quvchilar bilimi safatini oshirish maqbul uslublarni qollash kerak. Shunday uslublardan biri bu problemali muammoli o'qitish usuli. Bu uslubda o^vquvchilarga to^vgridan-to^vg⁴ri tayyor bilim berilmasdan shunday holat tuziladiki o^Nquvchilar bu problemali vaziyatda mustaqil fikrlab shu bilimga erishadilar. Shu maqsadda o^vquvchilarga shunday savollar bilan murojaat qilinadi "Faraz qilingki?", "Agar shunday bo'lganida?".
Bu prinsipining asosini savollar tashkil qiladi. (Xqituvchi o^vquvchilar oldiga savoi
qo yib ularni o'ylashga, tlkrlashga va oxiri oqibat shu savolga lo'gYi javobni topishga harakal qiladilar.
Problemali vaziyat cTqituvchiga birinchidan chizmachilikdan cTquvchilar cf zlashtirishini nazorat qilishga, ikkinchidan o'quvchilarda fazoviy fikrlash qay darajada ekanligini ko'rsatadi va cVqituvchi o⁴quvchilar cVrganilayotgan ob'ekti haqida vaxshi tasavvur hosil qilish choralarini ko'radi.
Problcma (Vquvchilar oldiga savol tariqasida va masala tariqasida quyilishi mum km.
Masai an:.

Grafik masalalarni yechish xususiyatlari