Chizma geometriya

4-jadval



2-topshiriq. Sirtlarning o‘zaro kesishgan chizig‘ini aniqlashga oid masala:
2 a)masala. a) xususiy holda berilgan ikki sirtning o‘zaro kesishgan chizig‘i yordamchi kesuvchi sferalar usulida aniqlansin va sirtlardan birining yoyilmasi bajarilsin.

Masala yechimi. Bizning masalamizda asosi Hda yotgan to‘g‘ri doiraviy konusni sfera sirti bilan kesishgan chizig‘ini aniqlash ko‘rsatilgan. Dastlab, variant chizma qog‘oziga ko‘chirib chiziladi.

Sirtlarning bosh meridian tekisliklari bitta bo‘lganligi uchun ularning kesishish chizig‘iga tegishli xarakterli 1(1', 1'') va 2(2', 2'') nuqtalar qiyinchiliksiz belgilanadi .

Bu masalani yechishda ekssentrik sferalar usulini tatbiq qilish maqsadga muvofiq bo‘ladi. Shuning uchun konus sirtining aylanish o‘qida ixtiyoriy markazlar tanlanadi va ulardan R₁, R₂, R₃ radiuslarda sfera (aylana)lar o‘tkaziladi. Bu sferalarni konus va berilgan sfera sirti bilan kesishgan chiziqlari, ya’ni aylanalar (ushbu aylanalar bosh ko‘rinishda to‘g‘ri chiziq bo‘lib ko‘rinadi) aniqlanadi. Aniqlangan chiziqlar mos ravishda kesishib, berilgan sirtlarning kesishish chizig‘iga tegishli bo‘lgan 3(3', 3'''), 4(4', 4'''), 5(5', 5'''), 6(6', 6'''), 7(7', 7'''), 8(8', 8''') nuqtalarni aniqlaydi. Aniqlangan nuqtalar lekalo yordamida silliq va ravon tutashtiriladi hamda ko‘rinar-ko‘rinmas qismlari ajratiladi.

Chizmaning hoshiya chizig‘i, asosiy yozuv o‘rni chiziladi va to‘ldiriladi hamda chizma taxt qilinadi (6-rasm).

2 a)-masalani bajarish uchun variantlar 5-jadvaldan olinadi.

6-rasm