Chiziqli tenglamalar sistemasini Кramer usuli bilan echish.
Uchta noma’lumli chiziqli tenglamalar sistemasi berilgan bo’lsin:
a1x+b1y+c1z=d1
a2x+b2y+c2z=d2
a3x+b3y+c3z=d3
Asosiy va yordamchi determinantlarni tuzamiz:
a1 b1 c1 d1 b1 c1 a1 d1 c1 a1 b1 d1
= a2 b2 c2 x= d2 b2 c2 y= a2 d2 c2 z= a2 b2 d2
a3 b3 c3 d3 b3 c3 a3 d3 c3 a3 b3 d3
Agar 0 bo’lsa, sistema yagona x=x/ , y=y/, z=z/ yechimlarga ega bo’ladi.
Gauss usuli
Chiziqli tenglamalar sistemasini bo’lganda Кramer usuli bilan yechish qiyinlashadi. Gaussni ketma – ket noma’lumni yo’qotish usuli bilan engilroq echish mumkin.
Mavzuga doir namunaviy misollarni yechimi.
Misol-1. Ushbu determinantni yoyib yozish usuli bilan hisoblang.
4 -2 4 2 12 -10 12
= 10 2 12 =4 -2*(-2)
1 2 2 2 2 1 2
10 2
+4 =4(4-24)+2(20-12)+4(20-2)=8
1 2
Misol-2. Chiziqli tenglamalar sistemani Кramer usuli bilan yeching:
2x-3u=5
3x+2u-4z=-7
x-6y-2z=3
Yechish: Sistemaning asosiy determinantini hisoblaymiz. Masalan, yoyib yozish usuliga asosan (Laplas teoremasi)
Demak berilgan tenglamalar sistemasi yagona echimga ega. Endi x, y, z determinantlarni hisoblamiz:
5 -3 0 2 5 0
x= -7 2 -4 = -62 , y= 3 -7 -4 =62
3 -6 -2 1 3 -2
2 -3 5
z= 3 2 -7 = -124
1 -6 3
Кramer formulasiga asosan sistemani yechimi x=1, y= -1, z=2 bo’ladi.
Quyidagi tenglamalar sistemasini Gauss usuli bilan yeching.
Misol-3.
Birinchi tenglamani mos ravishda 1 ga, -2 ga, -1ga ko’paytirib ikkinchi uchinchi, to’rtinchi tenglamalarga qo’shamiz.
Ikkinchi tenglamani uchunchi teglamaga va ikkinchi tenglamani -2 ga to’rtinchi tenglamani 3 ga ko’paytirib qo’shsak
Uchinchi tenglamani (-5) ga ko’paytirib, to’rtinchi tenglamani 3ga ko’paytirib qo’shsak
oxirgi tenglamadan , 3 tenglamaga qo’ysak , ikkinchi tenglamadan va birinchi tenglamadan echimi kelib chiqadi. Demak, chiziqli tenglamalar sistemasini echimi
(1; 1; -1; 1;).
Mustaqil yechish uchun misollar.
Quyidagi determinantlarni hisoblang.
1) , 2) , 3) ,
4) tenglamani yeching.
5) , 6) , 7) ,
8) , 9) , 10) ,
11) , 12) 13)
14) 15)
№ 1-20 misollarda chiziqli tenglamalar sistemasini Кramer usuli bilan yeching.
1. 2x+3y-7z=8 2. 4x-5y+z=3 3. 7x+2y-4z=-6
3x-y+5z=1 x-6y+3z=-4 4x-2y-z=-4
x-4y+6z=-7 3x+2y-z=8 -x+y+z=3
4. 5x-6y+5z=-7 5. -3x+5y+6z=9 6. -4x+8y+7z=-1
3x-2y+4z=0 5x-y-4z=-3 x+y-5z=-3
-2x+y-7z=-5 4x+3y-z=2 -2x-3y+5z=1
7. 7x+5y-3z=-4 8. 3x+4y+5z=-1 9. 3x-5y+z=0
3x-6y-5z=-1 -7x+2y-6z=3 -2x+2y-3z=1
-2x+3y+4z=3 x-y+z=-2 2x-2y+4z=-2
10.2x+7y+z=0 11. 7x-y+z=-3 12. 5x+2y-3z=10
-2x+2y-3z=1 -4x-2y-z=-3 -x-4y+z=-2
2x-2y+4z=-2 x+2y+3z=1 - -2x-y-6z=4
13. 4x+2y-z=0 14. x-3y+5z=10 15. 15 3x-2y+5z=3
2x-y+z=5 -x-y+z=0 x+y-3z=4
-3x+3y+2z=-2 2x+5y-3z=-4 -x-2y+3z=-3
16 . 7x+5y-3z=0 17. 4x-y+5z=3 18. 3x+2y-z=-6
8x+y+3z=-3 7x-3y-4z=5 -x-3y+2z=3
2x+4y-4z=2 x-y+5z=-6 4x+y+z=-5
19 x+y-2z=-6 20. 2x+3y+4z=0
2x+4y-z=-1 x+y+5z=-4
3x+5y-2z=-4 -x-2y+3z=-6
Quyidagi chiziqli tenglamalar sistemalarini Gauss usuli bilan yeching
1) 2)
3) 4)
Do'stlaringiz bilan baham: |