Chirchiq oliy tank ko‘mondon-muhandislik bilim yurti

2. Asosiy qism


1-savol
CHo‘zilish va qisilishda pog‘onali brusni hisoblash


Masala 1.
Uch pog‘onali shtangaga R=120 kN cho‘zuvchi kuch ta’sir etadi. Har bir pog‘ona uchun ko‘ndalang kesim yuzasi aniqlansin. L=50 m; shtanga material uchun ruxsat etilgan kuchlanish [σ]=5000 H/sm²; solishtirma og‘irligi
γ=0,078 N/sm².


Yechish.

1) Shtanganing birinchi pog‘ona R kuch va o‘zining og‘irligi G₁ bilan cho‘ziladi, ya’ni R+G₁. Demak, 1 kesimda eng katta kuchlanish quyidagicha bo‘ladi:

σ_tax1 = .
Mustahkamlik sharti
σ_tax1 = ≤ [σ] .
Birinchi pog‘ananing og‘irligi
G₁ = F₁ L γ ; F₁ [σ] ≥ P + F₁ L γ; P ≤ F₁ ([σ] - L γ).
Bundan birinchi pog‘onaning ko‘ndalang kesim yuzasini aniqlaymiz
(26 sm²).
Birinchi pog‘onaning og‘irligi
G₁ = F₁ L γ (10100 N).
2) Ikkinchi pog‘onaning pastki kesimiga quyidagi kuch ta’sir etadi
R + F₁ L γ yoki F₁ [σ] .
Bu holda ko‘ndalang kesim yuzasi
.
F₁ o‘rniga o‘zining qiymatini qo‘yiyamiz
(28,2 sm²).
Ikkinchi pog‘onaning og‘irligi
G₂ = F₂ L γ (11000 N).
3) Xuddi shunday uchinchi uchastka uchun ko‘ndalang kesim yuzasi
(30,6 sm²).
Uchinchi pog‘onaning og‘irligi
G₃ = F₃ L γ (11900 N).
4) Shtanganing umumiy og‘irligi
G = G₁+ G₂+ G₃ (33000 N).
Agarda shtanga o‘zgarmas kesimli bo‘lsa, u holda uning kesim yuzasi
(31,3 sm²).
Bunday shtanganing og‘irligi
G_o = F 3L γ (36620 N).
Pog‘onali shtanga bilan og‘irlik farqi
ΔG = G_o – G (3620 N) yoki ΔG% = (ΔG / G_o) 100% (10%).