Chirchiq – 2019 O‘quv fani o‘qitilishi bo‘yicha uslubiy ko‘rsatmalar



Download 1,44 Mb.
bet100/204
Sana06.01.2022
Hajmi1,44 Mb.
#321278
1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   204
Bog'liq
maruzalar-matni

2. Krit madaniyati. Krit yoki Minoy madaniyati uch davrga: Ilk Minoy (er. avv. 3000-2300/2100-yillar), O`rta Minoy (2300/2100-1600-yillar) va So`nggi Minoy (1600-1200-yillar)ga bo`linadi.

Kritning ilk gullab-yashnash davri va uning Egey dunyosidagi yetakchiligi er. avv. III-II ming yilliklarga to`g`ri keladi. Dastlab orolning janubiy-sharqiy qismi rivojlangan.

O`rta Minoy davrida Kritda “birinchi saroylar” davri bo`ldi. Knoss, Fest va Malliya kabi shahar markazlari rivojlandi. Krit me’morchiligining Kiklad va Ellada sivilizatsiyalaridan ajratib turadigan xususiyati, bu saroylarning ulug`vor qurilgani va saroylardagi nafis freska tasvirlarining yuksak san’at darajasida bo`lganidir. Freska tasviriy san’atining gullab-yashnashi “ikkinchi saroylar davriga” (er. avv. XVII asr) va So`nggi Minoy davriga to`g`ri keladi. O`rta Minoy davri Kritda taxminlarga ko`ra, yer qimirlashi natijasida halokat bilan tugallandi. Er. avv. XVII asrda Knoss, Fest, Malliya saroylari xarobaga aylandi.

Ellik yildan so`ng, Krit yana qayta tiklandi va bu yuksalish er. avv. 1400-yillargacha davom etdi. Bu davrda Krit dengizda cheksiz hukmronlik qildi. Krit Bolqon yarim oroli, Misr, Iberiyaga oliy nav vino, zaytun moyini eksport qildi. Misrdan rangli shisha, fayans; Kipr orolidan mis; Suriyadan otash; Liviyadan qimmatbaho metallar va fil suyagi olib kelindi.

Kritning Egey dengizidagi yangi yetakchiligi er. avv. 1700-yildan boshlanib, Knoss va Festda yangi saroylar qurilib, uning devorlari ajoyib freskalar bilan bezatilgan. Ingliz arxeologi Artur Evans Knoss saroyini 40 yil davomida tekshirdi va ajoyib san`at namunalarini topdi. Bir necha qavatli saroy Kritdagi ulug`vor inshoot edi. U bir necha marta qayta qurilgan bo`lib, podsho oilasi istiqomatgohi, rasmiy qarorgoh va xo`jalik inshootlaridan iborat edi. Saroyda ko`plab xona va zal devorlari did bilan bezatilgan. Devoriy tasvirlarda hashamatli kiyingan ayollar va erkaklar, saroy hayoti manzarasi, o`simlik va hayvonlarning hayotiy ko`rinishlari yuqori darajadagi badiiy usulda tasvirlangan. Krit Minoy tsvilizatsisi bilan Yunoniston materik qismi o‘rtasidagi aloqlar bo‘lganligini u yerdan topilgan moddiy arxeologik manbalar, jang aravlarini topilishi tasdiqlaydi.

Krit kulolchiligida badiiy san’atning nihoyatda yuksak darajasida shakllangani ko`rinadi. Sopol idishlarda tabiatning boy manzaralari mohirona tasvirlanadi. Bunday tasvirlar ko`za (amforalar), zaytun yog`i va vino saqlanadigan, bo`yi 2 m gacha bo`lgan xum (pifos)larning sirtiga chizilgan.

Krit madaniyatining yuqori darajada rivojlanganligining yana bir dalili, Knoss saroyidagi bizgacha yetib kelgan raqqosa tasvirining bir qismidir. Raqqosaning go`zal qaddi-qomatini nafis noziklikda tasvirlanganligidan hayratda qolgan arxeologlar uni shartli “parijlik ayol” deb nomladilar. Bu raqqosaning sochi o`ziga xos did bilan ma`lum bir uslubda turmaklangan. Knoss saroylaridan topilgan kohinalarning fayans haykalchalarida uzun yubka, yarim yalang`och ko`krak, nozik yelkalarga tushib turgan sochlar tasviri saroyda hukm surgan nozik did, go`zallik dunyosidan dalolat beradi.

Devoriy tasvir-freskalar va Krit xudolar panteonida ayol ma’budalarining oldingi o`ringa turgani, Krit jamiyati hayotida ayollarning mavqeini yuqori darajada bo`lganidan dalolat beradi. Bundan tashqari, gemma va uzuklarda qalqon tutgan ayol, kabutar bilan ma’buda, tog` cho`qqisidagi ma’buda va ikki sher o`rtasidagi ma’buda tasvirlari buning yaqqol misoli bo`ladi.

Freskalarda Krit orolining saroy va diniy hayoti tasvirlari: yosh yigit-qizlarning yurishi, gullar orasidan yurib kelayotgan hokimning tasviri, qo`shiq aytib raqs tushayotgan raqqosalar, qo`lida marosim ko`zalarini ko`tarib ketayotgan o`smirlar, Kritda diniy ramz sanalgan ikki yoqlama bolta-labris ushlagan kohina kabi tasvirlar aks ettirilgan.

Taxminlarga ko`ra, O`rta Minoy davrida orolning shimoliy qismida (poytaxti Knoss) mustaqil sulola, boshqasi janubda (poytaxti Fest) hukmronlik qilgan. Hokim oliy kohin vazifasini ham bajargan. So`nggi Minoy davrida Kritdagi butun hokimiyat Knoss hokimlari qo`liga o`tadi. Siyosiy hokimiyat tuzilishi bilan Sharq despotiyasiga o`xshash bo`lgani ehtimoldan xoli emas. Podsho yerning oliy egasi bo`lib, ishlab chiqariladigan moddiy ne`matlarning katta qismini tasarruf qilgan. U mamlakatni o`z a`yonlari, yaqinlari yordamida boshqargan. Joylarda podsho noiblari boshqaruv ishlarini amalga oshirgan. Krit podsholari oliy dunyoviy hokimiyatdan tashqari, diniy hokimiyatga ham ega bo`lganlar. Fukididning ma`lumotlariga ko`ra, podsho Minos har 9 yilda Zevs tasviri turgan muqaddas g`orga borib, uning oldida o`z podsholik boshqaruvi to`g`risida hisobot bergan va o`z hukmronligining navbatdagi muddati uchun yorliq olgan.

Knoss saroyi xarobalari qazib ochilganda, podsho taxti qoldiqlari bilan taxt turgan inshoot topilgan. Katta zalning ikki tomonida ehtimol davlat ishlarini muhokama qilishga to`planadigan podsho kengashi a`zolari o`tiradigan uzun o`rindiqlar qo`yilgan. Devoriy tasvirlarda Krit podshosi odatdagi odamlardan ko`ra, bo`yi bir necha marta baland qilib tasvirlangan.


Download 1,44 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   204




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish