Chiqarish markazi

A.V.Sokolov usuli. Dastlab korrelyasiya koeffitsentini hisoblaymiz. 
 
Formulaga son qiymatlarini qo„yib, quyidagilarni olamiz: 
 
 
Korrelyasiya  koeffitsenti  hatosi  uning  standart  yoki  haqiqiy  qiymatidan 
kvadrat og„ishi Fisher formulasi bo„yicha aniqlanadi: 
 
 
Bunda: n-juftlar soni, bu erda 7. bu 2 ga kamaytiriladi, chunki korrelyasiya 
koeffitsentini (KK) olish uchun ikki qatorga ikki o„rtacha qiymat ishlatiladi. 
 
Korrelyasiya  koeffitsentining  ishonchlilik  darajasi,  muhimligini  aniqlash  uchun,  t 
ning qiymati aniqlanadi. U KKning qiymati hatosiga nisbatan teng. 
 
 
23.7.7-jadvalga qaraganda bu korrelyasiya 99,9% imkoniyatli holatlar uchun 
isbotlangan  bo„ladi.  SHuning  uchun  ham  regressiya  koeffitsenti  (RK)ni  aniqlash 
maqsadga muvofiq. 
 
To„g„ri chiziqli regressiya koeffitsenti quyidagi formula bo„yicha aniqlanadi: 
 
Formulaga zarur qiymatlarni qo„yib, quyidagilarni olamiz: 
 
 
Demak,  makkajo„hori  quruq  poyasi  1  s/ga  oshsa,  ildiz  tizimi  (0-40sm. 
qatlamda) 0,30 s/ga ortadi. Shunday qilib, poya ko„rsatkichlari (h) bo„yicha, ildiz 
tizimi miqdorini (u) ushbu tenglama asosida hisoblash mumkin: 
Ү-M
2
 –b (H-M
1
) 
 
Poya  hosili  57,7  va  115,2  s/ga  (23.7.6-jadval)  bo„lsa,  yuqoridagi  formula 
bo„yicha ildiz vazni quyidagicha bo„ladi: 
 
Ү-41,9=0,30(57,7-85,1);       u=41,9+17,3-25,5=33,7 s/ga; 
 
Ү-41,9=0,30(115,2-85,1);     u=41,-+34,56-25,5=51,0 s/ga. 
 
Ildizning  hisoblab  chiqilgan  vaznini  aniqlash  uchun  uning  asosiy  kvadratik 
og„ish ushbu formula bo„yicha topiladi: 
 
 
Bunda: ∑d
2
-og„ishlar  kvdratlari  yig„indisi,  formula  bo„yicha  topilgan-67,20 
(23.7.8-jadval). 
 

---

156 
 
23.7.8-jadval 
RKning kvadratli og„ish hatosini hisoblash 
Azot 
me‟yori, 
kg/ga 
Jo„hori 
poyasi (χ) 
Ildiz 
qoldiqlari 
tajribada 
Ildiz 
qoldiqlari 
formulada 
hisblangan 
(u) 
Tajribadagi va 
hisoblangan 
birliklardan 
og„ish (d) 
Og„ishlar 
kvadrati 
(d
2
) 
0 
22,4 
24,3 
23,1 
+1,2 
1,44 
50 
57,7 
32,0 
33,7 
-1,7 
2,89 
100 
70,5 
37,6 
37,6 
0,0 
0,00 
150 
80,3 
38,4 
40,5 
-2,1 
4,41 
250 
115,2 
52,0 
51,0 
+1,0 
1,00 
350 
134,2 
52,2 
56,7 
-4,5 
20,25 
500 
115,4 
57,1 
51,0 
+6,1 
3721 
Yig„indi  
595,7 
293,6 
293,6 
 
∑d
2
=67,20 
O„rtacha  
M
1
=85,1 
41,9 
 
 
 
 
Tajriba  aniqlangan  og„ishlar  miqdori ancha,  shu bilan  birga RKning  hatosi 
quyidagicha bo„ladi: 
  
 
PKning o„z hatosiga nisbatan   quyidagicha bo„ldi: 
  
 
Bu amalda KKning o„z hatosiga nisbatan mos keldi-7,4. 
 
B.A.Dospehov  usuli.  Bo„yicha  ikki  belgi  orasidagi  (H  va  Ү)  to„g„ri  chiziqli 
korrelyasiya koeffitsenti quyidagi formula bo„yicha hisoblanadi: 
  
 
Bunda:  χ  va  u-H  va  U  qatorlari  uchun  o„rtacha  arifmetik  ko„rsatkichlar. 
KKning standar hatosi A.V.Sokolovdagi kabi formula bo„yicha hisoblanadi, bunda 
faqat m, o„rniga S
Ү
 bilan belgilangan. 
  
 
KKning muhimlilik me‟zoni (kriteriysi) ham shu kabi aniqlanadi: 
  
 
Agar  t
Ү
haqiqiy  ≥t
nazariy
  bo„lsa,  korrelyasion  aloqa  muhim  t
Ү
haqiqiy  ≥t
nazariy
-
aloqa  muhimmas.  t  me‟zoni  (kriteriy)  nazariy  qiymati  23.6.4-jadvaldan  5%  li 
ahamiyatlilik darajasi va talabchanroq qaralganda 1% li ahamiyatlilik darajasi uchn 
olndi. Erkin darajalar soni n-2 ga teng deb qabul qilindi.