Korrelyasiya koeffitsenti
O„zaro alokalarni kiyoslanayotgan hodisalarning yakinligini, masalan, pahta
hosilining tuprokdagi o„zlashtiriladigan fosfor kislotasi, nitrat va amiyak mikdoriga
boglikligini belgilash uchun korelyasiya koeffitsenti (bogliklik ko„rsatkichi)
aniklanadi. U lotin harfi r(R) bilan belgilanadi.
To„lik to„gri bogliklikda r=1,0 ga teng, teskarida r=1; qisman turli
qiymatlarida +1,0 dan –1,0 gacha o„zgaradi.
150
Korrelyasiya koeffitsenti quyidagi formula bo„yicha aniklanadi:
Korrelyasiya koeffitsenti hatosi quyidagi formula bilan hisoblanadi:
Korrelyasiya koeffitsentilari ko„rsatkichini 1 t hosil va vegetativ massa olish
G uchun pahta hosili va o„zlashtirilgan azot orasidagi bogliklikni K.M.Rozikov
(Agrohimiya, 1980, №2)-1misol va P.V.Protasov, F.K.Kodirho„jaev va boshkalar
(Труды СоюхНИХИ, вып. HIH, 1972) ma‟lumotlari asosidagi 2-misol bo„yicha
hisoblalab chikamiz.
Olingan natijalar (23.7.3-jadval) hosil va azotning olib chiqilishi
ko„rsatkichlar orasida to„gri korrelyasion aloka borligini ko„rsatadi.
*A.V.Sokolov bo„yicha. Formulalarning nazariy asoslari.
Olingan qiymatlarni frmulaga qo„yganda quyidagilar chiqdi:
A.A.Sapegin (1935) va P.N.Konstantinov (1952) tadkikotlarida keltirilgan.
P.N.Konstantinov fikricha, amaliy maksadlari korrelyas koeffitsentini
Spirman-Pirsonning soddalashtirilgan usuli bo„yicha quyidagi formula asosida
hisoblash mumkin:
151
23.7.3-jadval
O„rta tolali hosili va 1 tonna pahta bilan olib chiqilgan azot orasidagi korrelyasiya
koeffitsentini hisoblash
(1-misol)
Hosil
1 tonna pahta bilan olib chiqilgan
azot
Og„ishlar
ko„payt-
masi
(V
1
V
2
)
s/ga
o„rtacha
hosildan
og„ishlar
(V
1
)
Og„ishlar
kvadratlari
(V
1
2
)
kg/ga
o„rtacha
ko„rsatkic
hlardan
og„ishlar
(V
2
)
og„ishlar
kvadrat-
lari (V
2
2
)
20
-17,5
306,25
37,3
-4,0
16,00
+70,00
25
-12,5
156,65
37,5
-3,8
14,44
+47,50
30
-7,5
56,25
39,6
-1,7
2,89
+12,75
35
-2,5
6,25
39,7
-1,6
2,56
+3,00
40
+2,5
6,25
40,7
-0,6
0,36
-1,50
45
+7,5
56,25
39,4
-1,9
3,61
-14,25
50
+12,5
156,25
48,0
+6,7
44,89
+83,75
55
+17,5
306,25
48,2
+6,9
47,61
+120,75
Yig`indi 300
ΣV
1
=1050,40
330,4
ΣV
2
=132,36 ΣV
1
ΣV
2
=322,0
M
1
=37,5
M
2
=41,3
Buning uchun variantlar (ko„rsatkichlar) h va u qatorlariga kamayuvchi
tartibda raqamlanadi. So„ng (rang daraja) birinchi qatorlar (h) uchun raqamlar,
ikkinchi qatorlar uchun (u) juft raqamlar tartib bilan yozib chtiqiladi (23.7.4-
jadval).
152
23.7.4-jadval
Soddalashtirilgan usulda korrelyasiya koeffitsenlarini hisoblash
Pahta
hosili,
s/ga
1 t. pahta
bilan
chiqib
ketgan
azot, kg/ga
Kamayuvchi
tartibda
raqamlanish
Tartib bo„yicha
raqamlar rangli
Ranglar
farqi
Farqlar
kvadrati
h
u
h
u
h
u
d
d
2
20
37,3
8
8
1
1
0
0
25
37,5
7
7
2
2
0
0
30
39,6
6
6
3
3
-3
-
35
39,7
5
5
4
4
+1
1
40
40,7
4
4
5
5
+1
1
45
39,4
3
3
6
6
+1
1
50
48,0
2
2
7
7
0
0
55
48,2
1
1
8
8
0
0
o„rtacha
37,5
41,3
y
∑d
2
=12
Ranglar orasidagi farqlar hisoblanadi va har bir farq kvadratga ko„tariladi,
so„ngra d
2
lar jamlanadi.
Formulaga tegishli qiymatlar qo„yilib, ushbuni olamiz:
Bu usul bilan hisoblangan korrelyasiya koeffitsenti qiyoslanayotgan
omillarning mos keluvchi ijobiy aloqasi mavjudligini tasdiqlaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |