Chiqarish markazi



Download 5,37 Mb.
Pdf ko'rish
bet53/85
Sana08.06.2022
Hajmi5,37 Mb.
#642854
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   85
Bog'liq
dala tajribalarini olib borish

Viltning zararlanish darajasini aniklash. 
Kichik maydondagi va katta 
maydondagi tajribalarda pahta terimidan avval (defoliatsiyagacha, agar u 
o„tkazilsa) har bir variantning barcha takrorlanishlarida 50 tadan modelli kasal va 
soglom o„simliklar ajratiladi, tasmalar bilan yorlik (etiketka)lanadi. Soglom 
o„simliklarda kasallikning tashki va itski belgilari bo„lmasligi kerak, gumon bo„lsa, 
ildiz bo„ynini qiyshik kesib, sinchiklab ko„zdan kechirish orkali kasallik bor-
yo„kligi ishonch hosil kilinadi. 
Modeli o„simliklardan hosil alohida terilib, umumiy terimgacha tortiladi. 
Soglom o„simliklar va kasal o„ismliklar pahta hosili ayyirmasi hosilning vilt 
hisobiga yo„kotilishini ko„rsatadi. 
Ishlab chikarish tajribasida viltning zararli ta‟ssiri ko„saklar soni va hosil 
soglom o„simliklarga karaganlda kasalliklarida kamayishiga karab belgilanadi. 
Buning uchun har terimdan avval har bir variantda tajriba dalasi chekkasidan 20 
kator va 40 kadam tashlab, 100m2 li maydonchalar ajratiladi. Chekka egatlari 
belgilab ko„yiladi. Bu maydonchalarda soglom va kasal o„simliklardagi ko„saklar 
soni sanaladi. 


115 
O„simliklar soni, va doni 
Ko„saklar soni, dona 
sog„lom o„simliklarda 
kasal o„simliklarda 



va h.k. 
jami 
100m2 li maydonlardagi kasal va soglom o„simliklar aniklanadi. 
Kasal va soglom o„siliklardagi ko„saklar soni alohida-alohida jamlanadi. 
So„ngra bir o„simlikdagi o„rtacha ko„saklar soni hisoblanadi va vilt okibatida 
ko„saklarning kamayishi rakam va foizlarda mutlok aniklanadi. Keyin har terimda 
bir ko„sakdagi pahta vazni kasal va sog o„simliklarda aniklanib, o„rtacha ko„saklar 
soniga ko„paytiriladi-da, soglom (a) va kasal o„simlikdagi o„rtacha hosil (b) 
topiladi. Viltdan yo„kotilgan hosil aniklanadi: 
a-b∙100 % 
___a____ 
G„o„zaning tup kalinligi, viltdan ko„rgan zarari, soglom va kasal 
o„simlikdagi pahta vazni asosida vilt bilan 1% kasallangan o„simlikka viltning 
zaralilik koeffitsenti hisoblanadi. 
Tuproqdagi 
Virticillun dahliae Kleb. Infeksion birligining sanokli hisoblash 
usuli.
Tuproqdagi viltni ko„zgatuvchilarning sanokli hisoblash usuliniishlab 
chiqishda ko„plab tadqiqotchilarning (Solovev, 1965; Kiraev, Mipo„latov, 1967; va 
b.k) hissasi bor. Tadqiqotchilar ivasiya etgan kasallik tarqatuvchining tuproqda 
infeksiln birligini hisoblash usuli sodda va durust natijalar beradi. Ammo ularning 
sanoqli baholashlari «kuchli-kuchsiz infeksiyalanganlik» dan nariga o„tmaydi. 
Undan tashkari, tadqiqotchilar ba‟zi hollarda zamburuglarni konidial 
sporalanishiga mo„ljallashada. Bu hatolikka olib kelishi mumkin, chunki tuproqda 
Verticillining juda ko„p sonli sarofit turlari hayot kechirib, ular ham bir tipli 
konidial sporlanishga ega. 
M.Yu.Stepanovning ko„plab izlanishlari asosida («Mikologiya i 
fotopologiya», t.9, vыp. 3, 1975) tabiiy zararlangan tuprokdagi V: dahliae ning 
infeksion birikmalarini tayyorlab, so„ngra selektiv muhit yuzasiga sepishga 
asoslangan (Popov, Stepanova, «Mikologiya i fotopologiya», t.7, vыp. 2, 1973). 
M.Yu.Stepanovning keyngi tadkikotlari tuprokdagi zamburuglarni mikdoriy 
baholashning yana bitta usulini taklif etishga imkon yaratadi. Tuproq suspenziyasi 
suyultirilib, Byuhner vronkasi yordamida suziladigan bu uslubga Ayzek taklif 
etgan uslub asbob bo„lib (Isaas I., Fletcher R., Hannison I., An. Ar Viol. 
67.2.1971), u tuprokdagi Vertillium turini mikdoriy hisoblash uchun hizmat kiladi. 
Ayzek uslubi to„lik kabul kilingach, mualliflar patogaenni ajratib olish tehnikasini 
biroz soddalashtirishdi. Bunda ular ilgari ishlab chiqilgan selektiv muhitdan 
foydalanishdi. Ushbu o„zgarish mo„„tadil natijalar berib, kam vakt talab kiladi. 


116 
Selektiv muhit 25mm tuprok ekstrati, 20g. anar , 4 g K
2
NRO
4
15 g K
2
NRO
4
2g natriy lektinat, 50 g dan streptomitsin biomitsin, levomitsin, va 1000ml suvdan 
tashkil topgan. 
Tuproq ekstratni tayyorlash uchun bog yoki dala tupro-ini olib,ustiga (1:1 
ogirligi bo„yicha) suv kuyiladi va 30 min. Kaynatiladi. Aralashma kogoz 
suzgichdan o„tkazilib, o„sha zahoti muhitni tayyorlashga ishlatiladi. Muhitning 
tarkibiy qismlari, antibiotiklardan tashkari, avtoklavga solishdan avval 
aralashtiriladi. (30 min. 0,5 atm, bosimda). Antibiotiklar sterillashdan keyin 
chashkalarga muhitni kuyish oldidan ko„shiladi. 
Tabiiy zararlangan tuprokda. V. dahliaening infeksion birligi (propagul) 
mikdorini aniklash uchun 100 yoki 200 g tupokda termostadda 23-26
0
S da 
kuritiladi va diametri 0,25-0,05 mm li elakdan o„tkaziladi. Keyin shu tuprokdan 8 g 
ni kolbaga solib, u 80 ml gacha kaynagan suv bilan to„ldiriladi, so„ng omuhtani 
yahshilab chaykatiladi va kator suyultirishlar amalga oshirilib, dastlabki 
omuhtaning suyultirilishi 1: 10000 ga yetkaziladi. Undan keyin faqat ohirigi 
suyultirishdan 200 ml olib ishlatiladi. U obdon chayqatilib, ikki marta pipetka 
bilan 10 ml dan namlangan filtrga to„kiladi (Byuhner voronkasidagi). Pipetka 
devorlaridagi tuprok zarrachalari kaynatilgan suv bilan (10ml dan) yuviladi. 
Byuhner voronkasiga to„gri keladigan o„lchamdagi filtrlar ostida suvli nasos 
yordamida o„tkaziladi. So„ng filtr sterillangan Petri chashkasiga joylanib, eitilgan 
muhit 40
0
gacha sovutilgan holda kuyiladi. Muhit kalinligi 2mm dan oshmasligi 
kerak. Chashkalar termostatda 25-27
0
da 10-10 sutka inkubatsiya davrini o„taydi 
va ochik holda kam yiriklashtirishda (17h0,6) MBS-1 sterioskopik keskin 
ko„rinishini ta‟minlaydi. Bu koloniyalarnig keskin ko„rinishini ta‟minlaydi. 
Gumonli hollarda zamburuglar koloniyasi 17h2 yoki 17h4 yiriklashtirishda ko„rib 
chiqiladi. V/ dahleaning mikrosklerotsial koloniyalari substratga cho„kqan bo„lib, 
bu muhitda o„ziga hos yulduzsimon ko„rinishda bo„ladi. Muhit yuzasida Petri 
chashkalarida paykalgan koloniyalar hisoblanadi, 20 chashkadagi koloniyalar 
jamlanadi va ular soni 1 g kuruk tuprokka hisoblab chiqiladi. Quyida vilt bilan 
kuchli zararlangan dalalardan olingan 3 ta tuprok namunasiinig imikdori tahlili 
natijalari keltirilgan (O„zPITIning Andijon filiali, jalvaliga qarang). 
Tahlil natijalarining ko„rsatishicha, 1g quruq tuproqqa to„gri keladigan 
infeksiyalangan birliklar soni 150 dan 2150 gacha o„zgargan, ammo ular har bir 
namuna uchun nisbatan deyarli bir hil: 830,750,800. Ularning 1 g quruq tuproqqa 
nisbatan hisoblangan soni jadvalda berilgan. Shunga ko„ra, bir daladagi turli tuprok 
namunalarida V. dahliaening infeksion birikmalari o„zgaruvchanligi ancha eqanligi 
ma‟lum bo„ladi. Prpagullar sonini baholashda hatolik tuprok namunalarini olish 
ulubida bo„lsa kerak, chunki zamburuglarning tuprokda taksimlanishi kam hollarda 
bir tekis bo„ladi. Shuning uchun dala zararlanganligini baholashda uning turli 
nuktalaridan kamida 5 ta namuna olingani ma‟kul. 


117 
Tabiiy zararlangan tuprokda (O„zPITI Andijon filiali, 1973 y) V. dahliaening 
infeksion birikmalari soni 
Paykal raqami 
Namunalar soni 
20 chashkadagi 
zamburug`lar prpagul 
soni, dala 
1 g tuproqdagi 
infeksion birikmalar 
soni 







13 
43 
15 

450 
650 
2150 
750 
150 
Paykal bo„yicha o„rtacha 










10 


16 




33 
36 
33 
250 
250 
850 
350 
250 
200 
400 
1650 
1800 
1650 
Paykal bo„yicha o„rtacha 
750 










10 
28 
16 
14 
21 
18 

12 
17 
12 
15 
1400 
800 
700 
1050 
900 
350 
600 
850 
600 
750 
Paykal bo„yicha o„rtacha 
800 

Download 5,37 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   85




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish