Chingiz Aytmatovning "Oq kema"

26-variant
1-TOPSHIRIQ. NAZARIY SAVOLLARGA JAVOB YOZING.

1. 
   Chingiz Aytmatovning “Oq kema” asari tahlili.
   

Chingiz Aytmatov 1928 yil 12 dekabrda Qirg‘iziston tavallud topadi Asarlarini qirg‘iz va rus tilida yozadi.
Chingiz Aytmatovning asarlari jahonning 154 tiliga tarjima qilinib, 20 mln.dan ortiq nusxada chop etilgan.
"Aq kema" asari janri qissa bu qissa shunaqangi zor yozliganki unda bir bola nigohida dunyodagi barcha yaxshi insoniy go‘zallik, ezgulik va hayot ziddiyatlari, ekologiya muammolari teran tadqiq etiladi. „Oq kema“ kinofilmi ham asar kabi shuhrat qozondi. «Oq kema» qissasi bir bolaning o’y va xayollari, otasiga bo’lgan sog’inchi, uning baliqqa aylanib qolishni istashiyu, Oq kemaga-otasining huzuriga borib uni kutishga bo’lgan ishtiyoq kabilar bayon etiladi. Chingiz Aytmatov shu bir bola nigohicha dunyoga boqadi va bu dunyoda insonni chuqur o’yga toldiruvchi kirdikorlarga to’la ekanligini ko’rsatib beradi. Yozuvchi ushbu asari orqali bu dunyoning Oq kemaga o’xshagan pok va to’kis bo’lishini istaydi. Bola shunday sho'x bo'ladiki unga oddiy bir bobosi olib bergsn partfeli korib dunyolarga sig'may quvonganligi. U osomdahi bulutlarni xar nimalar oxshatib qiyoslashli va toshlardan u tuya qong'izlar oxshatib ular bn suxbatlashar goh partfel bn gaplashar edi go'yaki uning nazarida bu dunyo gozalliklardan iborat edi u bobo aytib bergan shoxdor bug'uni juda yaxshi ko'rardi u bobosini qishloqda xamma uni Mo'min chaqqon laqabi bn chaqirardi. U nabirasini batli qilishni xohlagan yogona bir insan edi xattaki buvisiyam unga sen o'gaysan deb urishardi. U va bobsi men shoxdor bug'i avlodidanman deb gururlanib yurardilar. Bir kuni bobosi vatot etdi uning qabriga shoxdor ona bug'u shoxi qabr ustiga qo'yildi bolan shoxdor ona bug'uni shoxini ko'rib xayot bunchalar shavqatsiz bo'lmasa aa bir baytlar bu ona bug'u inson xayotini asragan edi xozr esa odam buni vaxshiylarcha o'ldirishmoqda deb xayptga bolga fikri ozgarib xayotdan soviy boshlaydi. Asarda bola va bobosi Momin o'brozlar pok qalbli iymanli xayotni gozal taraflarni ko'roladigan yogona insanlar edi ammo bobosini olimdan keyin bolaning bu xayotda qiziqishi qolmagan edi.
Mo’min chol bolaga shoxdor ona bug’i haqida gapirgani, uni shunga ishontirib qoygani,»biz shoxdor ona bug’i avlodidanmiz u bizga beshik keltirgan» deb yurishi.
Bola shoxdor ona bug’i kallasini kesilib yerda dumalab yotganini korgani, O’razqul shoxdor ona bug’ini shoxlarini chopayotgani, kallaga bolta bilan urgani va bug’ining ko’zi oqib tushganini korgan joyi juda jirkanchli bu xayoting kirdikarlaru yovusliklaei shu yerda yorqin namoyon bo'lgan.