Chingiz aytmatov asrga tatigulik kun

Asar Edigey azaliy doʻsti Kazangapning oʻlimi haqida bilishi bilan boshlanadi. Kazangapning barcha qarindoshlari ham uning oʻlimi haqida bilishgan va ertasi kuni uni dafn qilish uchun yoʻlga chiqishga qaror qilishgan edi. Otasining dafn etilishiga befarq boʻlgan Sobitjon, Kazangapni dafn etish uchun Sarozek orqali Ana-Bayt qabristoniga borishga qaror qiladi. Marosim ertasi kuni ertalab boʻlib oʻtadi. Unda Edigeyning butun hayoti davomida sodir boʻlgan voqealar, shuningdek, turli Sarozek afsonalari esga olinadi.

• Asar Edigey azaliy doʻsti Kazangapning oʻlimi haqida bilishi bilan boshlanadi. Kazangapning barcha qarindoshlari ham uning oʻlimi haqida bilishgan va ertasi kuni uni dafn qilish uchun yoʻlga chiqishga qaror qilishgan edi. Otasining dafn etilishiga befarq boʻlgan Sobitjon, Kazangapni dafn etish uchun Sarozek orqali Ana-Bayt qabristoniga borishga qaror qiladi. Marosim ertasi kuni ertalab boʻlib oʻtadi. Unda Edigeyning butun hayoti davomida sodir boʻlgan voqealar, shuningdek, turli Sarozek afsonalari esga olinadi.
• Dastlab Edigey Ikkinchi Jahon urushida qanday jang qilganini, ammo jarohat tufayli urushdan qaytganini eslaydi. Natijada u temir yoʻlda qurilishiga yuborildi. Qurilishda u Kazangap bilan uchrashdi. U Kazangapning Boʻranli chorrahasidagi uyiga koʻchib oʻtishga rozi boʻladi. Kazangap va Edigey qadrdon doʻstga aylanishadi. Kazangap oxir-oqibat Edigeyga oʻzining Sarozek boʻylab afsonaga aylangan Karanar ismli tuyansini sovgʻa qiladi.

1951-yil oxirida Abutolib va Zarifa Quttiboyev ikki yosh oʻgʻillari bilan Boʻronli chorrahasiga koʻchib oʻtadilar. Atrof-muhit ogʻirligi sababli ular dastlab Sarozekda yashashga qiynaladilar. Ammo yillar oʻtib bu ogʻir sharoitga moslashib ketishadi. Koʻchib ketishdan oldin ikkalasi ham maktab oʻqituvchisi boʻlgan. Abutolib ham urushda qatnashgan va nemislar tomonidan asirga olingan, ammo u qochib ketgan va Yugoslaviya partizanlari armiyasi bilan jang qilgan. Shunga qaramay, Sovet Ittifoqiga qaytib kelgach, u hali ham harbiy asir boʻlgan degan stigmani saqlab qoldi.

• 1951-yil oxirida Abutolib va Zarifa Quttiboyev ikki yosh oʻgʻillari bilan Boʻronli chorrahasiga koʻchib oʻtadilar. Atrof-muhit ogʻirligi sababli ular dastlab Sarozekda yashashga qiynaladilar. Ammo yillar oʻtib bu ogʻir sharoitga moslashib ketishadi. Koʻchib ketishdan oldin ikkalasi ham maktab oʻqituvchisi boʻlgan. Abutolib ham urushda qatnashgan va nemislar tomonidan asirga olingan, ammo u qochib ketgan va Yugoslaviya partizanlari armiyasi bilan jang qilgan. Shunga qaramay, Sovet Ittifoqiga qaytib kelgach, u hali ham harbiy asir boʻlgan degan stigmani saqlab qoldi.
• Farzandlariga oʻz boshidan kechirganlari haqida shaxsiy maʼlumot qoldirish, shuningdek, kimsasiz Sarozekda oʻz qobiliyatlarini saqlab qolish uchun Abutolib oʻzining harbiy asirlik davri, qochishi va partizanlar uchun kurashi haqida asar yozadi. Edigeyning unga aytgan turli rivoyatlarini ham yozib oladi. Afsuski bu harakatlar tekshirish paytida aniqlanib, yuqori organlarga xabar qilinadi. Abutolibni zolim Tansiqboev soʻroq qiladi va u aksilinqilobiy deb topiladi. Sovet davrida uni olib ketishdi va uzoq vaqt davomida qamaladi. Keyinroq Kazangap oʻgʻlini koʻrish uchun yaqin Kumbelga boradi. U yerda Abutolibning oʻlimi haqida Zarifaga xabar berish uchun yozilgan xatni topadi. Lekin unga maktubning mazmuni haqida xabar berishdan koʻra, unga xat borligini aytishni maʼqul deb hisoblaydi. Yedigey keyinchalik xatni olish uchun Zarifani Qumbelga kuzatib boradi. Iosif Stalin oʻsha kuni vafot etadi. Zaripa bu xabarni eshita olmaydi.