Chi 19- guruh talabasi Subxonova Sitorabonuning Ingliz va o’zbek tillarida sodda gaplarning ifodalanishi mavzusidagi kurs ishi

IV. INGLIZ VA O’ZBEK GRAMMATIKASIDA SODDA GAPLARNI IFODALASHNING O’XSHASH TOMONLARI
O 'z tarkibida birgina predikativ birlikka ega bo'lgan, m a’lum fikr ifodalay oladigan, gramm atik va intonasion jihatdan shakllangan sintaktik birlik sodda gapdir. Sodda gaplar bir tarkibli va ikki tarkibli bo'ladi. Faqat yo ega, yo kesimdan iborat bo'lsa bir tarkibli gap, ham ega, ham kesimga ega gaplar ikki tarkibli gaplar deb ataladi va ular yig'iq, yoyiq gaplarga bo'linadi. Faqat ega yoki kesimdan iborat bo'lsa, yig'iq gap; ega, kesim va ikkinchi darajali bo'laklardan tashkil topsa, yoyiq gap deyiladi.Q o‘shma gap. Ikki yoki undan ortiq predikativ birlikning intonatsiya va m azm un jihatidan bir butunlik hosil etishi bilan yuzaga keluvchi gap qo'shm a gap deyiladi. Q o'shm a gaplar bog'langan va ergashgan bo'lishi mumkin. Bog'langan qo'shm a gaplardagi sodda gaplar teng bog'lovchilar yordamida bog'lanadi. Gaplar teng aloqador bo'ladi. Qo'shm a gap tarkibida sodda gaplar to 'la mustaqillikni saqlamaydi.Ergashgan qo'shm a gaplarda ergash gap bosh gapni izohlab keladi. U lar bir-biriga ergash bog'lanm alar, yordam chi so'zlar bilan bog'lanadi. Ergashgan qo'shm a gaplar bosh gapdan va ergash gapdan iborat bo'ladi. Ergash gap bosh gapni butunicha yoki biror bo'lagini izohlab keladi.
GAP SINTAKSISI. Tilning ham ma qatlamlari o'zi o'rganadigan narsalarni umumlashtirish va mavhumlashtirish xususiyatiga ega. Fonetika o'xshash nutq tovushlarini umumlashtirsa, leksikologiya atrof muhitdagi o'xshash narsa va hodisalami so'zlar orqali umumlashtiradi. Grammatikaning morfologiya qismi so'zlar­ning m a’no xususiyatlari va morfologik belgilariga ko'ra ulami turkumlarga (ot, sifat, son va shu kabilarga) birlashtiradi. Sintaksis esa yuqoridagi mavhum umum lashmalar o'rtasidagi mazkur tilning tarixiy taraqqiyoti jarayonida vujudga kelgan munosabatlarni belgilaydi, ya’ni ayrim olingan muayyan so'zlar orasidagi o'ziga xos, xususiy munosabatlarni emas, balki turkumlar orasidagi munosabatlar tilni bu yarusining ish mavzusi hisoblanadi.
Til elem entlari orasidagi mavjud munosabat pirovard natijada tilning asosiy vazifasi bo'lm ish aloqa vazifasiga xizmat qiladi: odam lar orasidagi fikr almashish quroli vazifasini bekam i-ko’st bajarishga imkon beradi. Til o ’zining bu vazifasini gaplar orqali amalga oshiradi. Demak, gap tilning asosiy birikmalaridan bo'lib, odam lar orasidagi m uloqotda m uhum rol o'ynaydi.