C/C++ tilidagi dastur tarkibi

Sharti oldin va sharti keyin beriladigan takrorlanuvchi operatorlar.

Ba`zi bir jarayonlarda qatnashgan parameter yoki parametrlar guruhi bir xil qiymat asosida kamayishi yoki oshishidan hosil bo’lgan barcha qiymatlar uchun bir xil ifoda yoki ifodalar guruhini takrоr-takrоr hisoblashga to’g’ri keldi. Bunday jarayonlarni dasturda takrorlanish operatorlari yordamida amalga oshiriladi. Bunday takrorlanishlarni ifodalash uchun while, do-while va for takrorlanish operatorlari qo‘llaniladi. Bu mavzuda shu operatorlar bilan tanishamiz.

Dastur kodining biror qismining ko’p marta bajalishi sikl hisoblanadi. Dastur kodining qandaydir qismini qandaydir shart asosida bir necha marta bajartirish uchun dasturlashda sikldan foydalaniladi. Agar shart rost bo’lsa sikl davom qiladi. Aks holda to’xtatiladi. Agar shart har doim rost bo’lsa bunday sikl cheksiz sikl deb ataladi. C++ da siklni tashkil qilish uchun while, do while va for operatorlari mavjud.

1. Sharti oldin beriladigan while takrorlash operatori While sikl operatori takrorlanishlar soni oldindan aniq bo‘lmagan hollarda qo‘llaniladi va sharti oldin beriladigan sikl operatori hisoblanadi. Operatorning umumiy ko‘rinishi quyidagicha: x=x0; while (x bu yerda x takrorlanish parametri bo’lib x0 uning boshlang’ich qiymatidir, while- hozircha, mobaynida ma’nosini bildiradi, xn - esa x takrorlanish parametrning oxirgi qiymatidir, x

Operator quyidagicha ishlaydi: dastlab mantiqiy ifoda hisoblanadi, agar bu ifoda qiymati true bo‘lsa, takrorlanish tanasidagi operatorlar bajariladi va boshqaruv yana operator boshiga o‘tkaziladi hamda mantiqiy ifoda takroran hisoblanadi. Bu jarayon mantiqiy ifoda false qiymat qabul qilguncha davom etadi. Demak takrorlanish tanasidagi operatorlar bajarilishidan oldin shart tekshirilgani uchun sharti oldin berilgan operator deyiladi. Bu yerda operatorlar while da ko’rsatilgan shart yolg’on bo’lgunicha takrorlanadi. Takrorlanish tanasi murakkab bo’lsa, ya’ni 1 tadan ortiq operatorlar qatnashsa, ularni alohida {} ichiga olish kerak bo’ladi.

Siklni o’rganish uchun eng oson misol bu 1 dan n gacha natural sonlarning yig’indisini(1+2+3+…+n) topish dasturini tuzish. Bu yig’indini takrorlanish jarayoni orqali hisoblash uchun 1 dan n gacha sonlarni birma -bir qo’shib chiqish lozim. Yig’indining dastlabki qiymatini 0 ga tenglaymiz. Siklning har bir qadamida quyidagi amallar bajariladi: s=0; 1-qadam. s=s+1=0+1=1; 2-qadam. s=s+2=1+2=3; 3-qadam. s=s+3=3+3=6; 4-qadam. s=s+4=6+4=10; 5-qadam. s=s+5=10+5=15; …………………………. i-qadam. s=s+i; …………………………. n-qadam. s=s+n;

Har bir qadamda bir xil amal bajariladi, ya’ni yig’indining yangi qiymatini hosil qilish uchun uning avvalgi qadamdagi qiymatiga navbatdagi natural son qo’shiladi. Bu siklda shart oldindan qo’yiladi. Agar shart rost bo’lsa sikl tanasi bajariladi. Aks holda sikl to’xtab undan keyingi qadamga o’tiladi. while (shart) { sikl tanasi } 1 dan n gacha sonlar yig’indisini topish uchun har bir qadamda navbatdagi sonni qo’shib borish uchun i o’zgaruvchi e’lon qilamiz.

#include using namespace std; int main() { int s = 0, i = 1, n; cout<<"n="; cin>>n; while (i<= n) { s = s+i; i++; } cout<<"s="<

2-misol. # include # include using namespace std; int main ( ) { int a, b; a=1; while (a<=10) { b = 2*(a+5); cout << "a=" <do-bajarmoq, while- hozircha, mobaynida ma’nosini anglatadi, xn - esa x takrorlanish parametrning oxirgi qiymatidir, x

3-misol. Berilgan n gacha sonlar ko’paytmasini hisoblash dasturi: #include int main() { long n, i, p = 1; cin>>n; i = 1; do {p= p*i; i++; } while (i<= n); cout<<“p=“<