Case study korxonalarda iqtisodiy samaradorlik ko’rsatkichlari tahlili asosida ichki xo’jalik rezervlarini aniqlash keysni bajarish buyicha topshiriqlar

7-jadval
“KORXONA NOMI” daromadlari tarkibini tahlili

Ko‘rsatkichlar	yil boshi		yil oxiri		O‘zgarishi (+,-)
	mutlaq hajmi, m.s.	ulushi, %	mutlaq hajmi, m.s.	ulushi, %	mutlaq hajmi, m.s.	ulushi, %
A	1	2	3	4	5	6
1.Mahsulotlar sotishdan tushgan sof tushum(2-shakl-010)
2.Asosiy faoliyatdan olingan boshqa daromadlar (2-shakl-090)
3.Moliyaviy faoliyatdan ko‘rilgan daromad(2-shakl-110)
4.Tasodifiy daromadlar(2-shakl-230)
Jami daromadlar(1+2+3+4)

1.Jadvalni tahlil ob’ekti moliyaviy hisoboti ma’lumotlari asosida to’ldiring.Jadvalga xulosa yozing.

8.Xarajatlar tahlili. Xo’jalik yurituvchi subyektlarning faoliyati bevosita xarajatlar bilan bog’liq. Xarajatlarning turlari va moddalari korxonalarning faoliyatidan kelib chiqadi. Korxonalarida mahsulotlarning tannarxi resurslardan oqilona foydalanishga bog’liq. Xo’jalikdagi moddiy, moliyaviy va mehnat resurslaridan qanchalik samarali foydalanilsa mahsulotlarning tannarxi va qiymati shunchalik past bo’ladi. Bu o’z navbatida korxonaning moliyaviy barqarorligiga ijobiy ta’sir qiladi. Shu bois ishlab chiqarish va davr xarajatlari doimiy ravishda nazorat qilib borilishi kerak.

Endi "KORXONA NOMI" da jami xarajatlarining tarkibi va tuzilishini tahlil qilish uchun quyidagi 8-jadvalni tuzamiz.


8-jadval
“KORXONA NOMI” da xarajatlarining tarkibi, tuzilishi va dinamikasining tahlili

Ko’rsatkichlar	yil boshi		yil oxiri		O’zgarishi (+,-)
	summa, ming so’m	jamiga nisbatan, %	summa, ming so’m	jamiga nisbatan, %	ming so’m	ulushi %
A	1	2	3	4	5	6
1.Sotilgan mahsulotlar (tovarlar, ishlar va xizmatlar) tannarxi(2-shakl-020)	-
2.Davr xarajatlari(2-shakl-040)
3.Moliyaviy faoliyatdan olingan xarajatlar(2-shakl-170)
4.Favqulodda zararlar(2-shakl-230)
Jami xarajatlar(1+2+3+4)

1.Jadvalni tahlil ob’ekti moliyaviy hisoboti ma’lumotlari asosida to’ldiring.Jadvalga xulosa yozing.

9. Korxonaning daromad va xarajati ko‘rsatkichlaridan foydalanishni tahlil etish uslubi amaliyotda keng qo‘llaniladi, uning natijalari esa ahamiyatga molikdir.Tahlil uchun quyidagi 9-jadvalni tuzamiz.
9-jadval
“KORXONA NOMI” daromad va xarajati ko‘rsatkichlaridan foydalanish tahlili

№	Ko‘rsatkichlar	yil boshi	yil oxiri	O‘zgarishi (+,-)
A	1	2	3	4
1	Jami daromad .m.s. (7-jadvalda)
2	Jami xarajat .m.s. (8-jadvalda)
3	Foyda (zarar) m.s.(1-2)
4	Daromadlarning har so‘miga to‘g‘ri keladigan xarajat, tiyin (2/1)
5	Xarajatlarning har so‘miga to‘g‘ri keladigan daromad (1/2)

10. Bir so‘mlik sof tushum uchun qilingan harajatlar o‘zgarishi tahlili. Har bir xo‘jalik sub’ektini kompleks iqtisodiy tahlili orqali ishlab chiqarish, bajarilgan ish, ko‘rsatilgan xizmatlar uchun xarajatlarni maqsadga muvofiq sarflanishi va ular samaradorligi baholanadi.
Mahsulot ishlab chiqarish tannarxi yoki qayta ishlash jarayonida ishlatilgan tabiiy resurslar, homashyo, materiallar, yoqilg‘i, energiya, asosiy vositalar (amortizatsiya), mehnat resurslari va boshqa ishlab chiqarish bilan bog‘liq harajatlarining qiymat ko‘rinishini ifoda etadi. Bugungi kunda har bir xo‘jalik sub’ekti tannarxni pasaytirish bo‘yicha rejani mustaqil belgilaydi. Mahsulot tannarxini umumlashgan ko‘rsatkichlaridan biri - 1 so‘mlik sof tushum uchun qilingan harajatdir. Bu ko‘rsatkich qator afzalliklarga ega: birinchidan, hisoblash usuli sodda; ikkinchidan, barcha tarmoqlarda qo‘llash mumkin; uchinchidan, bu ko‘rsatkich orqali qilingan harajatlarni natijaviyligi aniqlanadi.
Endi bir so‘mlik sof tushum uchun qilingan harajatlar o‘zgarishini tahlili uchun 10-jadvalni keltiramiz.


10-jadval
“KORXONA NOMI” da bir so‘mlik sof tushum uchun qilingan harajatlar o‘zgarishi tahlili

Ko‘rsatkichlar	Yil boshi	Yil oxiri	Farqi (+,-)	O‘sish sur’ati, %
Sotilgan mahsulotlar (tovarlar, ishlar va xizmatlar) tannarxi ming so‘m(2-shakl-020)
Mahsulotlar (tovarlar, ishlar va xizmatlar)ni sotishdan sof tushum, ming so‘m (2-shakl-010)
Bir so‘mlik sof tushum uchun qilingan harajat, tiyin (2/1)

1.Jadvalni tahlil ob’ekti moliyaviy hisoboti ma’lumotlari asosida to’ldiring. Jadvalga xulosa yozing.
2. Ta’sir qiluvchi omillarni metodik usullar orqali hisob-kitob qiling (zanjirli almashtirish, integral, foizli). Ichki xo’jalik rezervlarini aniqlang.


Izox. Keys topshiriqlarini bajarishda foydalanilgan moliyaviy hisobot shakllari ilova qilinishi lozim. Ilovsiz berilgan ishlar qabul qilinmaydi.