Byudjet tashkilotlarida byudjet hisobi

XO’JALIK OPERATsIYaLARI REESTRI
20 yil ______________ oyi uchun
N 
Sana
Boshlanјich 
Operatsiya 
Summasi
Іisobvaraєlar 

---

66 
t/r
іujjatning nomi va 
raєami
mazmuni
(co’m)
korrespondentsiyasi
Debet
Kredit
Demak, Bosh daftar shaklda ikki turdagi hisob registrlaridan foydalanish mumkin: 
1.
Bosh daftar. 
2.
Hisob ob’ektlari hisob vedomosti. 
Vedomostlarlar analitik hisob registlari hisoblanadi. 
Agar korxona hisob ob’ektlari hisob vedomostlarini ham yuritsa, u holda Bosh 
daftarga ma’lumotlar ham dastlabki xujjatlar, hamda vedomostlar ma’lumotlari asosida yozib 
boriladi. 
Bosh daftarning varaqlarida xo’jalik jarayoninning bo’lgan vaqtida, dastlabki xujjat 
tartib raqami, jarayon mazmuni, summasi, korrespondentsiyalanuvchi schetlar ko’rsatiladi. 
Bu daftar registri asosida yuritiladigan ushbu shaklning qo’layliklari qo’yidagilardan 
iborat. 
-
yozuvlar aniqligi hisob ishlarini tekshirishni osonlashtiradi; 
-
hisob ishlari kamayadi; 
-
qo’llaniladigan registrlar miqdori kamayadi; 
-
Sintetik schetlar bo’yicha aylanma qaydnoma tuzilishiga zaruriyat yuqoladi; 
-
hisob xodimlari ortiqcha mehnati qisqaradi. 
Yuqorida keltirib o’tilgan afzalliklar bilan birga buxgalteriya hisobining Bosh daftar 
shaklini qo’llashda ba’zi bir kamchiliklar vujudga kelib, ular qo’yidagilardan iborat. 
-
Korxona katta bo’lsa, hisob ishlarini oqilona tashkil etish mumkin bo’lmay 
qoladi; 
-
Kullaniladigan schetlar miqdori kupayishi, xato yozuvlar aks ettirilishi 
extimolini oshiradi; 
-
hisob xodimlari o’rtasida mehnat taqsimotini oqilona tashkil etilishini 
ta’minlamaydi. 
Ammo, yuqorida ta’kidlaganidek, buxgalteriya hisobining Bosh daftar shaklidan 
kichik korxonalar foydalanishi u erdagi hisob ishlarini yaxshi olib borilishiga xizmat qiladi 
Bosh daftarda yil boshiga xar bir mablag’ va ular bo’yicha qoldiqlar aks ettirib 
chiqiladi. Keyin, jarayon mazmuni qatorida oy davomida xronologik tartibda xar bir dastlabki 
xujjat asosida xo’jalik jarayonlari yozib boriladi. Bunda, sodir bo’lgan jarayonga taaluqli 
summa, ikki yoqlama yozuv usuliga ko’ra, korrespondentsiyalangan schetlar debeti va 
kreditida yoziladi. 
Oy ohirida xar bir schet bo’yicha debet va kredit oborotlari aniqlanadi va jami 
debet va kredit oborotlari jamlanib, ular tengliligi taqqoslash orqali tekshiriladi. Debet va 
kredit oborotlar yig’indisi tengligi hisob ishlari to’g’ri aks ettirilganligini bildiradi. Debet va 
kredit oborotlarda aniqlangan summa o’zaro teng bo’lishi bilan birga «Tekshiruv summasi» 
qatoridagi jami summaga ham teng bo’lishi kerak. 
Shundan so’ng, xar bir schet bo’yicha oy ohiriga qoldiq hisoblab chiqiladi. Oy ohiriga 
aniqlangan qoldiq summalar aktiv schetlarda debet tomonida, passiv schetlarda kredit 
tomonida aks ettirilib, ularning o’zaro teng bo’lishi shartdir. 
So’nggra, ushbu aniqlangan qoldiq summalar asosida korxona hisoboti tuziladi. 
Yuqorida keltirib o’tilgan, Bosh daftar schetini jadval ko’rinishini, kompyuter 
sabog’ini yaxshi egallagan hisobchi «EXCEL»da samarali qo’llashi mumkin.