Byudjet tashkilotlarida byudjet hisobi

Schetlarning bekitilishi
 - 
buxgalteriya schetlarida koldik koldirmaydigan buxgalteriya 
yozuvi schetlarning buxgalteriya ob’ekti kurinishi, mikdoriga kura bekitilishi mumkin. 
Masalan, 31-“Kelgusi davr xarajatlari”scheti shu xarajatlarning õaìmasi muljal buyicha 
uchirilgandan sung bekitilishi mumkin. Ba’zi schetlar tegishli nizom va koidalarga asosan 
davriy ravishda bekitiladi. Masalan, 25-“Umum ishlab chikarish xarajatlari”, 9400-“Davr 
xarajatlari”schetlari xisobot davri oxirida bu xarajatlarni taksimlash va ularni tegishli 
ob’ektlari buyicha uchirish yuli bilan bekitiladi. Savdo korxonalarida 9420-“Muomala 
xarajatlari”scheti sotilgan tovarga tegishli xarajatlar 9910-“Yakuniy moliyaviy 
natijalar”schetiga utkaziladi, ya’ni debet 9910, kredit 9410 xisobi xarajatlarini aloxida 
ob’ektlarga taksimlash tegishli me’yoriy dalolatnomalar bilan tartibga solib turiladi. 9110 
“Sotilgan maxsulotlarning tannarxi”schetining koldigi xam xisobot davri oxirida 9910 
schetiga o`tkaziladi. 
GLOSSARIY 
4-mavzu: Asosiy xo‘jalik jarayonlari hisobining tamoyillari 
 
 
Xujalik jarayonlarini ruyxatga olish
- 
Xujalik jarayonlarini xisob registrlarida aks 
ettirish. Xisob registrlaridagi yozuv kulda, mashinada, kuchirma, shaxmat, tugri, xronologik, 
tizimli yozuvlarda amalga oshiriladi. Buxgalteriya xisobida xujalik jarayonlari ikki yoklama 
yozuv yordamida aks ettiriladi 
(shaxmat yozuvi, xronologik yozuv, tugri yozuv, tizimli 
yozuvlarga karang).
 
Buxgalteriya xisobining ulchov birliklari
- buxgalteriya xisobi, ob’ektlarining ulchov 
birliklari, xisob ob’ektlari xakida kursatkich ma’lumotlarini olish uchun uch xil ulchov 
birliklaridan foydalaniladi: natura, mexnat va pul birliklari. 
Asosan, pul ulchov birligidan foydalaniladi, unda umumlashgan ma’lumotlar olinadi. 
Sintetik xisobda fakat pul ulchov birligidan foydalaniladi. Buxgalteriya xisobi barcha 
ob’ektlari baxoga ega bulishi kerak. 
Natura ulchov birligi asosiy vositalar, materiallar, maxsulot, tovar va boshka tovar 
moddiy boyliklari xisobida kullaniladi. Natura ulchov birligi katta nazorat axamiyatiga ega 
bulib, analitik xisobda keng foydalaniladi. Ammo bu ulchov birligi umumiy kursatkichlar 
olish imkonini bermaydi.
Mexnat ulchov birligi yordamida mexnat kuni va mexnat soatlari mikdori xakida 
kursatkichlar olinadi. Mexnat vaktini xisobga olish xujjati tabel xisoblanadi. Bu xujjat xar bir 
xodim xakida uning ishlagan mexnat kuni va soatlari tugrisida tulik ma’lumotlar beradi. 

---

271 
Bundan tashkari mexnat kuni yoki mexnat soatlari buyicha mexnat xarajatlari mexnat xisobi 
xujjatlarida xam kursatiladi. Mexnat ulchov birligi xisob varakalari, brigadir daftarchalari va 
naryadlarida aks ettiriladi. Mexnat soati va mexnat kunlari tugrisidagi ulchov birliklaridan 
mexnatga xak xisoblashda va mexnat unumdorligini aniklashda foydalaniladi.