Byudjet tashkilotlarida byudjet hisobi

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1 - chizma. Mahsulot (ishlar, xizmatlar) tannarxini aniqlashning asosiy usullari
 
2 - chizma. Mahsulot tannarxini aniqlashning buyurtma usulining sxematik ko‘rinishi 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Me’yoriy usul 
TANNARXNI 
ANIQLASH
USULLARI 
Oddiy usul 
 
 Bosqichli usul 
Buyurtma 
usul 
Bevosita va 
bilvosita moddiy 
xarajatlar,
bevosita va 
bilvosita
mehnat xarajatlari,
bevosita va 
bilvosita 
ishlab chiqarish 
xarakteridagi 
boshqa xarajatlar 
Tugallanmagan 
ishlab chiqarish 
Buyurtma 1 
Buyurtma 2 
Buyurtma 3 
Tayyor
maxsulot 
Sotilgan
maxsulot 
tannaxi 

---

216 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3 - chizma. Mahsulot tannarxini aniqlashning bosqichli usulining sxematik ko‘rinishi 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Tayyor maxsulot 
Sotilgan maxsulot 
tannarxi 
Bevosita va bilvosita
moddiy xarajatlar,
bevosita va bilvosita
mehnat xarajatlari,
bevosita va bilvosita 
ishlab chiqarish 
xarakteridagi
boshqa xarajatlar 
Tugallanmagan ishlab chiqarish:
maxsulot A 
Tugallanmagan ishlab chiqarish:
maxsulot V 

---

217 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
4 - chizma. Ishlab chiqarish xarajatlari va olingan tayyor maxsulotlar hisobini 
xujjatlashtirishning sxematik ko‘rinishi. 
 
 
 
 
Dastlabki xujjatlar 
Mehnat sarfini 
xisobga olish 
buyicha 
Moddiy kiymatliklar 
sarfi bo‘yicha 
Material zahiralar 
bo‘yicha aylanma 
qaydnoma 
Mahsulot 
chiqimi 
bo‘yicha
Tayyor maxsulot
bo‘yicha 
aylanma 
qaydnoma 
Asosiy vositalar 
va boshqa 
aktivlar-ni saqlash
bo‘yicha 
Ishlab chikarish shaxsiy xisob varakasi 
274-son shakldagi memorial order 
308 – son shakldagi bosh jurnal kitobi 
Hisobot shakllari 
Ish xaki xisobi 
daftari 
Yig‘ma 
qaydnoma 

---

218 
 
 
 
 
D 
090 
K 
 
 
 
Tugallanmagan i/ch
 D 060-069 K 
 
 
qoldig‘i D
060-
069
 
 
 
 
 
 
qaytarilgan chiqindilar,
material
 
bevosita 
 
foydalanilmagan materiallar 
xarajatlar
 
 
 
 
D 210 K bilvosita 
 
D
261
D 161,173 K 
 
 
 
 
 
 
brak 
 
Ish xaqi, ajr.
Taqsimlanadigan
 
 
 
 
 
 
 
 
 
xarajatlar 
D
050
 
 
 
 
D 020-029 K
 
 
 
 
hisob baxosi (reja tannarx) 
asosiy vositalar 
 
farqi (+ ; -) 
eskirishi 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ishlab chiqarilgan maxsulot
D 159,172 K 
 
 
 
 
 
xaqiqiy tannarxi 
Ish va xiz.va
 
boshqalar 
 
 
Tugallanmagan i/ch
qoldig‘i
5 – chizma. Ishlab chiqarish xarajatlari hisobini buxgalteriya yozuvlarida aks ettirishning 
sxematik ko‘rinishi 
090 –“Tovar (ish, xizmat)larga xarajatlar” subschyoti bo‘yicha oy oxiridagi qoldiq 
tugallanmagan ishlab chiqarishning tannarxini ko‘rsatadi. Analitik hisob xarajatlarning turlari va 
chiqarilayotgan mahsulotlarning turlari bo‘yicha 292-son shakldagi joriy hisoblar va hisob-kitoblar 
daftarida (kartochkasida) yuritiladi. 
 
3 – jadval
Mavzuga doir buxgalteriya o‘tkazmalari: 
№ 
Muomalalar mazmuni 
Dt 
Kt 
Asos bo‘luvchi 
xujjat 
1 
Maxsulot(ish 
va 
xizmatlar 
ishlab 
chiqarish 
jarayonida 
materiallar sarflanganda 
090 
06 schyotning 
tegishli 
subschyotlari 
Yuk 
xati(talabnoma), 
hisobdan chiqarish 
dalolatnomalari va 
boshqalar 
2 
Mahsulot(ish 
va 
xizmat)lar 
ishlab chiqarishda band bo‘lgan 
xodimlarga 
ish 
haqi 
hisoblanganda 
090 
173 
Tabel yoki 
dalolatnomalar 
3 
Mahsulot(ish 
va 
xizmat)lar 
090 
161 
Buxgalteriya 

---

219 
ishlab chiqarishda band bo‘lgan 
xodimlarga 
hisoblangan 
ish 
haqiga nisbatan yagona ijtimoiy 
to‘lov ajratmalari hisoblanganda
ma’lumotnomasi 
4 
Boshqa korxona va tashkilotlar 
tomonidan 
mahsulot(ish 
va 
xizmat) lar ishlab chiqarishda 
hizmatlar ko‘rsatilganda
090 
15 schyotning 
tegishli 
subschyotlari 
Bajarilgan ishlarni 
topshirish, qabul 
qilish dalolatnomasi 
5 
Mahsulot(ish 
va 
xizmat)lar 
ishlab chiqarishda foydalanilgan 
asosiy 
vositalarga 
eskirish 
hisoblanganda 
090 
02 schyotning 
tegishli 
subschyotlari 
Buxgalteriya
raschyotlari, 
ma’lumotnomasi 
6 
Mahsulot(ish 
va 
xizmat)lar 
ishlab 
chiqarish 
jarayonida 
bilvosita (umumishlab chiqarish 
xarakteridagi 
xarajatlar) 
taqsimlanganda 
090 
210 
Buxgalteriya 
ma’lumotnomasi 
7 
Ishlab 
chiqarish 
jarayoni 
natijasida mahsulot hisob ( reja) 
tannarhida qabul qilinganda 
050 
090 
Yuk xati, kirim 
orderi 
8 
Maxsulot (ish va xizmat) ishlab 
chiqarish reja tannarhi bilan 
haqiqiy tannarhi o‘rtasida salbiy 
tafovut 
aniqlanganda 
(reja 
tannarhi past, xaqiqiy tannarhi 
yuqori) 
050 
090 
Buxgalteriya 
ma’lumotnomasi 
9 
Maxsulot (ish va xizmat) ishlab 
chiqarish reja tannarhi bilan 
haqiqiy tannarhi o‘rtasida salbiy 
tafovut 
aniqlanganda 
(reja 
tannarhi 
yuqori, 
xaqiqiy 
tannarhi past) – farq summa 
qizil yozuvda aks ettiriladi 
050 
090 
Buxgalteriya 
ma’lumotnomasi 
13-MAVZU: BYUDJET TASHKILOTLARIDA MOLIYAVIY AKTIVLAR 
HISOBI 
 
Quyidagi atamalarga izoh bering:
aktiv, moliyaviy aktiv, shaxsiy hisob raqam, 
naqdsiz pul mablag’i, akkreditiv, so’rovnoma, hisob raqamdan ko’chirma, yo’ldagi pul 
mablag’i, byudjet mablag’lari, byudjetdan tashqari mablag’lar, kassa, naqd pul, kassa kirim 
orderi, kassa chiqim orderi, kassa dafatari, kassir. 
NAZORAT SAVOLLARI 
1.
Byudjet tashkilotlarida moliyaviy aktivlar tarkibiga nimalar kiritiladi?
 
2.
Byudjet tashkilotlarida moliyaviy aktivlar hisobining o’ziga xos xususiyatlari 
nimalardan iborat?
 
3.
Byudjet tashkilotlarida moliyaviy aktivlar bilan bog’liq qaysi buxgalteriya xujjatlarini 
bilasiz?
 

---

220 
4.
Byudjet tashkilotlarida moliyaviy aktivlarni hisobvaraqlar va hisob registrlarida aks 
ettirish tartibi to’g’risida nimalarni bilasiz?
 
5.
Byudjet tashkilotlarining shaxsiy hisob raqamlarini ochish kimdan tomonidan va 
qanday amalga oshiriladi?
 
6.
Byudjet tashkilotlarining shaxsiy hisob raqamlarini yuritish deganda nimani 
tushunasiz?
 
7.
Byudjet tashkilotlarining shaxsiy hisob raqamlarini yopish tartibi qanday?
 
8.
Byudjet tashkilotlarida kassa muomalalari hisobini kim tashkil etadi?
 
9.
Qanday hollarda kassaga pul mablag’lari kirim qilinadi? 
10.
Qanday hollarda kassadan pul mablag’lari sarflanadi? 
11.
Kassa muomalalarini rasmiylashtirish to’g’risida tushunchaga bering. 
12.
Boshqa pul mablag’lari deganda nimani tushunasiz? 
 
 
MUSTAQIL ISH MAVZULARI 
1.
Byudjet tashkilotlarida moliyaviy aktivlar hisobini tashkil etishni maqsadi va 
vazifalari.
2.
Byudjet va byudjetdan tashqari mablag‘lar bo‘yicha shaxsiy hisobvaraqlarni ochish 
va yuritish tartibi.
3.
G‘aznachilik organlarida moliyaviy majburiyatlarni to‘lab berish hisobi.
4.
Byudjet tashkilotlarida kassa operatsiyalari hisobini tashkil etish.
5.
Kassa operatsiyalari bo‘yicha hisob xujjatlarini yuritish va kassa hisobotini 
shakllantirish.
6.
Kassa operatsiyalarini buxgalteriya hisobvaraqlarida aks ettirish.
7.
Byudjet tashkilotlarida boshqa pul mablag‘lari hisobi.
8.
Byudjet tashkilotlarida moliyaviy qo‘yilmalar hisobi.
 
 
 
MAVZU BO’YICHA TOPSHIRIQLAR 
1-Topshiriq 
Moliyaviy aktivlar haqida nimalarni bilasiz. Moliyaviy aktivlar hisobini tashkil etishda 
buxgalteriya hisobi oldiga qanday vazifalar qo’yiladi. Moliyaviy aktivlar buxgalteriya 
hisobida qaysi schyotlarda yuritiladi. Moliyaviy qo’yilmalar haqida nimalarni bilasiz. Byudjet 
tashkilotlarida moliyaviy aktivlar hisobini me’yoriy xuquqiy asoslarini ko’rsating. 
2-Topshiriq 
Toshkent shaxar, Shayxontoxur tumani 234 maktabning 2016 yilda hisobvaraqdagi byudjet 
mablag’lari bo’yicha quyidagi muomalalar sodir bo’lgan: 
№ 
Muomalalar mazmuni 
Dt 
Kt 
Asos 
bo’luvchi 
xujjat 
Summa 
1 
Byudjet mablag’lari hisobidan xodimlarga 
beriladigan ish haqi summasi kassaga kirim 
qilinganda (ish xaqi bo’yicha moliyaviy 
majburiyat to’lab berilganda) 
2 
Byudjet mablag’lari hisobidan ish haqiga 
nisbatan hisoblangan yagona ijtimoiy to’lov 
summasi o’tkazib berilganda (ish haqiga 

---

221 
ajratmalar bo’yicha moliyaviy majburiyat to’lab 
berilganda) 
3 
Kapital 
qurilish 
bo’yicha 
pudratchilarga 
bajarilgan ishlar uchun byudjet mablag’i 
hisobidan o’tkazilganda (qurilish-ta’mirlash 
ishlari bo’yicha moliyaviy majburiyat to’lab 
berilganda)
4 
Tasdiqlangan 
smeta 
doirasida 
kommunal 
hizmatlar uchun byudjet mablag’lari hisobidan 
mablag’ o’tkazilganda. (kommunal to’lovlar 
bo’yicha 
moliyaviy 
majburiyat 
to’lab 
berilganda) 
Talab etiladi. 
13.
Hisobvaraqdagi byudjet mablag’lari bo’yicha muomalalarni summalarini mustaqil (37-
topshiriqda keltirilgan smetada ko’rsatilgan me’yorlar doirasida) belgilang. 
14.
Hisobvaraqdagi byudjet mablag’lari bo’yicha muomalalarga asos bo’luvchi xujjatlarni 
ko’rsating, xamda hujjatlar blanklarini olib to’ldiring, tegishli memorial orderga 
o’tkazing. 
15.
Hisobvaraqdagi 
byudjet mablag’lari bo’yicha muomalalarni buxgalteriya 
provodkalarini ko’rsating. 
3-Topshiriq 
Toshkent shaxar, Shayxontoxur tumani 234 maktabning 2016 yilda hisobvaraqdagi 
rivojlantirish jamg’armasi mablag’lari bo’yicha quyidagi muomalalar sodir bo’lgan: 
№ 
Muomalalar mazmuni 
Dt 
Kt 
Asos 
bo’luvchi 
xujjat 
Summa 
1 
Pullik ta’lim hizmatlarini sotishda shartnoma 
bahosida aks ettirilishi 
2 
Pullik ta’lim hizmatlarini sotishdan mablag’ 
kelib tushganda
3 
Sotilgan mahsulot(ish va hizmat)dan ijobiy 
moliyaviy natija aks ettirilganda
4 
Byudjet 
tashkilotlarida 
vaqtincha 
foydalanimayotgan binolar, boshqa asosiy 
vositalar ijarasidan tushimlar 
5 Homiylik mablag’lari tushimi aks ettirilganda 
6 
Yil yakuninga ko’ra byudjet mablag’lari 
bo’yicha iqtisod qilib qolingan mablag’lar 
rivojlantirish jamg’armasiga o’tkazilganda 
7 
Rivojlantirish 
jamg’armasi 
mablag’lari 
kreditorlik 
qarzdorliklarni 
tugatishga 
yo’naltirilganda
Talab etiladi. 
13.
Hisobvaraqdagi rivojlantirish jamg’armasi mablag’lari bo’yicha muomalalarni 
summalarini mustaqil belgilang. 
14.
Hisobvaraqdagi rivojlantirish jamg’armasi mablag’lari bo’yicha muomalalarga asos 
bo’luvchi xujjatlarni ko’rsating, xamda hujjatlar blanklarini olib to’ldiring, tegishli 
memorial orderga o’tkazing. 
15.
Hisobvaraqdagi rivojlantirish jamg’armasi mablag’lari bo’yicha muomalalarni 
buxgalteriya provodkalarini ko’rsating. 

---

222 
4-Topshiriq 
Toshkent shaxar, Shayxontoxur tumani 234 maktabning 2016 yilda kassadagi pul 
mablag’lari xarakati bo’yicha quyidagi muomalalar sodir bo’lgan: 
№ 
Muomalalar mazmuni 
Dt 
Kt 
Asos 
bo’luvchi 
xujjat 
Summa 
Talab etiladi. 
17.
Muomalalar mazmunini mustaqil tuzing. 
18.
Kassadagi pul mablag’lari xarakati bo’yicha muomalalarni summalarini mustaqil
belgilang. 
19.
Kassadagi pul mablag’lari xarakati bo’yicha muomalalarga asos bo’luvchi xujjatlarni 
ko’rsating, xamda hujjatlar blanklarini olib to’ldiring, tegishli memorial orderga 
o’tkazing. 
20.
Kassadagi 
pul mablag’lari xarakati bo’yicha muomalalarni buxgalteriya 
provodkalarini ko’rsating.