|
Byudjet nazorati faoliyatini rejalashtirish va ularni o’tkazishning xususiyatlari
Reja:
Kirish
Byudjet nazoratini tashkil qilishning maqsadi va vazifalari.
Byudjet nazoratni tarkibi va ularning ob’ekti, sub’ekti, shakllari, usullari va xususiyatlari hamda nazorat organlarining vakolatlari.
Byudjet nazorati faoliyatini rejalashtirish, ularni o’tkazish va tartibga solish.
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar
KIRISH
O‘zbekiston Respublikasida jamiyat taraqqiyotining barcha jabxalarida, eng avvalo iqtisodiy sohada isloxatlarni yanada chukirlashtirish va erkinlashtirish borasida aniq dastur ishlab chiqilgan. Bu dasturni jariy etishdan ko‘zlangan asosiy maqsad O‘zbekistonning bozor isloxatlarni amalga oshirish, jahon xamjamiyatiga keng integratsiyalashuvi va barqaror borish uchun mustaxkam zamin yaratishdir. O‘zbekiston Respublikasi jaxondagi rivojlangan mamlakatlar tajribasini chuqur o‘rganish natijasida qabul kilgan, o‘ziga xos millatimizning mentalitetidan kelib chiqqan holda, milliy qadriyatlarimizni o‘z ichiga oluvchi beshta tamoyilga asoslanadi.
Bu kundagi olib borilyotgan islohotlar ushbu murakkabliklarni oldini olishga xizmat qiladi. O‘zbekiston Respublikasining mustaqillikka erishishi va ijtimoiy yo‘naltirilgan bozor iqtisodiyoti sari yo‘l tutishi davrida budjet nazoratining barqaror ijtimoiy iqtisodiy rivojlantirishdagi roli yanada oshdi. Aholini ijtimoiy himoyalash maqsadida budjetdan ancha miqdorda mablag‘ talab qilinadi. Ushbu mablag‘larni to‘liq va o‘z vaqtida etkazib berish, asosan, samarali budjet nazorati orqali ta’minlanadi. Shunday ekan budjet nazorati hozirgi davrda respublika va uning hududlarida davlat budjeti samarali ijrosini ta’minlashda muhim ahamiyat kasb etadi. Budjetni samarali ijrosini ta’minlashda G‘aznachilik tizimiga o‘tish muhim ahamiyat kasb etadi.
Davlat budjetining g‘azna ijrosi davlat byujeti va davlat maqsadli jamg‘armalarining barcha daromadlarini yagona g‘azna hiiisobraqamiga jamlash va ularnig barcha xarajatini shu hisobraqamdan amalga oshirishni nazarda tutadi. Bu esa davlat budjeti, davlat maqsadli jamg‘armalari, budjet tashkilotlarining budjetdan tashqri mablag‘lari, davlat qarzlari va ularga xizmat ko‘rsatish jarayonlarining tezkor nazoratini va manitoringini olib borish, davlat mablag‘larining samarali ishlatilishini ta’minlash imkonini beradi.
O’zbekiston Respublikasi ilk mustaqillik yillaridagi bozor iqtisodiga o’tish asosiy maqsadimiz va vazifamizga aylandi. Chunki shu davrdan boshlab xo’jalik yurituvchi sub’ektlari hisoblangan yuridik va jismoniy shaxslarning davlat bilan bo’ladigan moliya-munosabatlar yangidan shakllana boshlandi. Moliya xo’jalik munosabatlarining tashkil etilishida va rivojlanishida yangi-yangi mulk shakllari paydo bo’la boshladi. Shu bilan birga moliya sohasini va moliya tizimini rivojlantirish uni muvofiqlashtirish, tartibga solish va nazorat qilish zaruratini uyg’otdi.
Hozirgi kunga kelib mamlakatimizda o’nlab, yuzlab, minglab kichik va o’rta biznes sub’ektlari, korxonalar-tashkilotlar, firma va korxonalar, kampaniyalar, korparatsiyalar, ochiq va yopiq turdagi aksionerlik jamiyatlari, tijorat banklar, invititsiya kompaniyalari, turli xil nobyudjet fanlar va boshqa turli mulk shaxsiga ega xo’jalik yurituvchi sub’ektlar faoliyat ko’rsatmoqda. Ular o’z faoliyatlarini amaldagi qonunlar, farmonlar, nizom va normativlar asosida to’g’ri olib borayotganlarini bilish, davlat soliqlarini o’z vaqtida to’liq to’layotganliklarini tekshirish va bilish bo’lishi mumkin bo’lgan moliyaviy huquq buzarliklarni oldini olish hozirgi moliyaviy nazoratni hal qilish lozim bo’lgan vazifalaridan hisoblanadi. Birinchi Prezidentimiz mana shu muommolarni hal qilish maqsadida qonun chiqaruvchi organ hisoblangan Oliy Majlisga o’zlarini bir qancha takliflarini kiritdilar. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 123-moddasida soliq va soliqqa tortish to’g’risida umumiy to’xtalib, uning huquqiy zaminini yaratdi.1
Byudjet nazoratni asosan ikki ko’rinishda izohlash mumkin.
1. Qonun va qonunsizlikka doir farmonlar va nizomlar asosida faoliyat ko’rsatishni va moliyaviy ivtizomga to’liq rioya etishni nazoratini amalga oshirayotgan maxsus tashkil etilgan nazorat organlari sifatida.
2. Byudjet moliyaviy operatsiyalarning samaradorligini oshirish maqsadida moliya va pul massasini mikro va makro kulonda boshqarish sifatida kirish mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
