“byudjet hisobi va g’aznachilik”fakulteti “elektron tijorat va raqamli iqtisodiyot” kafedrasi

4-mavzu.
 
OʻZBEKISTONDA
 AXBOROT RESURSLARINI 
SHAKLLANTIRISH 
YOʻNALISHLARI
Reja:
1. Axborot resurslari.
2. Tashkilot axborot resurslarini shakllantirish manbaalari.
3. Axborot resurslari iqtisodiy faoliyatni axborotlashtirish asosi.
4. O‘zbekiston Respublikasi Ochiq ma’lumotlar portali
Axborot resurslari.
Kompyuter  texnikalari  va  telekommunikatsiyalarni  barcha  iqtisodiy 
sohalarga keng joriy qilib borilishi natijasida avvallari tasavvur qilish bir muncha 
murakkab bo‘lgan katta hajmli axborotlarni to‘plash, ishlov berish va saqlash, shu 
bilan  birga  tezkor  uzatish  imkoniyatlarini  taqdim  etadi.  Ilg‘or  axborot 
texnologiyalarini  joriy  qilish  natijasida  insonning  ishlab  chiqarish  va  noishlab 
chiqarish  faoliyati,  uning  kundalik  muomala  doirasi  haqiqatan  ham  jahon 
sivilizatsiyasi  tomonidan  ishlab  chiqilgan  tajriba,  bilim  va  ma’naviy  boyliklarni 
jalb  qilinishi  hisobiga  cheksiz  tarzda  kengayib  bormoqda.  Iqtisodiyot  tobora 
kamroq  moddiy  ne’matlarni  ishlab  chiqarish  bilan  birga  ayni  damda  ko‘proq 
axborot mahsulotlarini yaratish va tarqatish sifatida tavsiflanib bormoqda. Neft va 
neft mahsulotlari industrial iqtisodiyot uchun qanchalik zarur bo‘lgani kabi, yangi 
iqtisodiyot  uchun  axborotlar  ham  yangi  asr  sharoitlariga  zarur  bo‘lgan  bilimlarni 
egallash uchun asosiy vositaga aylanmoqda.
Alohida  insonlar,  guruhlar,  jamoa  va  tashkilotlarning  faoliyati  ularning 
axborotlashganlik  darajasiga,  va  mavjud  axborotlardan  samarali  foydalanish 
xususiyatlariga bog‘liq bo‘lib qoldi. Biron-bir harakatni qabul qilishdan avval turli 
axborotlarni to‘plash va ishlov berish, tahlil qilishda katta ishlar olib borish zarur 
bo‘ladi.  Har  qanday  sohada  ratsional  yechimlarni  izlash  katta  hajmdagi 
axborotlarga  ishlov  berishni  talab  qiladi,  bu  esa  bir  vaqtda  maxsus  texnik 
vositalarni jalb qilmasdan mumkin bo‘lmaydi.
Har  qanday  sivilizatsiyaning  rivojlanishi  uchun  moddiy,  texnikaviy, 
energetik va axborot resurslar zarur bo‘ladi. Hozirgi davrda axborot oqimlari hajmi 
tez sur’atlarda o‘sib borish jihatlari bilan xususiyatlanadi. Bu holat iqtisodga ham 
ijtimoiy sohalarga ham birdek tegishlidir. Hozirgi vaqtda axborotlar hajmining eng 
tez  o‘sish  sur’atlari  ishlab  chiqarishda,  savdoda,  moliya-bank  tizimida  va  ta’lim 
sohasida  kuzatilmoqda.  Hozirgi  davrda  axborot  texnologiyalarning  va 
resurslarning  rivojlanishidagi  ahamiyati  hamda  salmog‘i  hal  qiluvchi  omillardan 
biri hisoblanadi. Bozoriy munosabatlar esa ma’lumotlarning o‘z vaqtida olinishiga, 
to‘g‘riligiga,  to‘laligiga  va  saqlanishiga  juda  katta  talablar  qo‘yadi  va  bularsiz 
moliya-kredit,  investitsion  va  marketing  faoliyatining  samarali  rivojlanishi 
mumkin  emas.  Keyingi  yillarda  butun  jahon  miqyosida  «sanoatlashgan  jamiyat» 
dan «axborotlashgan jamiyat»ga o‘tish kuzatilmoqda. Shu tufayli ishlab chiqarish 
usullari,  insonlarning  dunyoqarashi  va  hayot  tarzi,  xalqaro  munosabatlar  shiddat 
bilan  o‘zgarayapti.  Insonlar  tobora  ko‘proq  «
axborot»,  «axborotlashtirish», 

---

28
«axborot  texnologiyalari
»  kabi  tushunchalardan  barcha  faoliyatda  keng  
qo‘llanilyapti.  Bu  vositalarni  faoliyatga   joriy  qilinishi  axborot  resurslarini 
shakllantirishda asosiy elementlar sifatida hizmat qiladi.