Буюклар муҳаббати

 
ТУШДАГИ ЙЎЛБАРС 
Грузин халқининг улуғ шоири ва мутафаккири Шота Руставели 
“Йўлбарс терисини ёпинган паҳлавон” достони билан бутун дунёда шуҳрат 
қозонган. Шоир ота-онасидан эрта айрилади. Ҳаётнинг кўп қийинчиликларини
34

---

бошидан ўтказган болакай ўзини Кура дарёсига ташламоқчи бўлиб турганида, 
уни Варузиядан келаётган подшоҳ бехосдан кўриб қолади. 
Подшо Шотани уйига олиб келиб, ўзининг ёлғиз қизи Тамара билан бирга 
боқиб улғайтиради. Икки ёш бир-бирини севиб вояга етишади. Улар балоғатга 
етишгач, бир-биридан ажралмасликка сўз беришади. Аммо севишганларнинг 
муҳаббат чўғини ўчиришга ҳаракат қилган зодагон вакиллари охир-оқибат 
икки ёшни ажратиб юборишади.
Шота туғилиб ўсган ватанидан кетиб, бошқа юртлардан паноҳ топади. Ўзга 
элда яшаган Шота кўп қийинчиликларни кўради. Маълумотларда 
келтирилишича, Шота Руставели ўзининг машҳур “Йўлбарс терисини ёпинган 
паҳлавон” достонини ёзишдан аввал ғаройиб туш кўрган экан. Тушида соқоли 
кўксига тушган оқсоқол келиб, Шотани уйғотибди. Қўлидан етаклаб, ташқарига 
чиқариб: “Ўғлим, сенинг ватанинг – Грузия. Ўзга элда юрсанг ҳам, ўз 
ватанингни унутма! Бу йўлбарс ота-бобонгнинг, ота-онангнинг руҳи, у сени 
бало-қазодан, ёмонликдан сақлайди. Қўрқма, олдига бор!” деб Шотани 
ғойибдан пайдо бўлган ёввойи йиртқич ёнига боришга ундайди. Оғзини очиб 
ириллаган йўлбарс аста Шотанинг ёнига келади. У йўлбарсдан қўрққанидан 
орқасига чекинади. Шу пайтда оқсоқол қўлига қоғоз, қалам беради. Шоир 
йигит кўзини очганда, ўзини уйда эмас, тонг нурига чўмилган далада турганини 
кўриб, ҳайрон бўлади. Қўлида қоғоз, қалам... Тушида кўрган оқсоқол ҳам,
йўлбарс ҳам ғойиб бўлган. У бу ҳолни туш деб фараз қилай деса, қўлидаги 
қоғоз-қаламнинг қаердан келганига ҳайрон. Ўзи эса ётоғида эмас, далада 
ўтирибди. У шундан кейин яхшилик қилган йўлбарс руҳига атаб “Йўлбарс 
терисини ёпинган паҳлавон” достонини айрича меҳр-муҳаббат билан ёза 
бошлайди. 
Айтишларича, тушида совға қилинган, ўнгида қўлидан топилган қаламни 
эса Шота умрининг охиригача сақлаган экан. Достондаги Тариэл билан Нестан 
Дареджиннинг муҳаббати Шота ва Тамаранинг ҳаёти асосида ёзилган. Грузия 
35

---

ривоятларида, шоирнинг бундан бошқа шеър-достонлари ҳам шу йўлбарс 
руҳига сиғиниб, ғойибдан келган хосиятли қалам билан ёзилган, дейишади. 
Шота Руставелига кўринган йўлбарс руҳи ҳам тилсим тўла дунёнинг бир 
томчисидир, балки?