Буюклар муҳаббати

УЗОҚ ЙИЛЛИК ҲИЖРОН
 
Париждаги театрлардан бирида ўз даврининг таниқли ёзувчиларидан 
бири Виктор Гюгонинг “Лукреция Борджиа” асари қўйиладиган бўлди. Ундаги 
малика Негрони ролини ижро этиш ёш актриса Жюльетта Друэга насиб 
этди. Асарни саҳналаштириш жараёнларида Виктор ва Жюльетта бир-
бирларини ёқтириб қолишди. Орадан бироз вақт ўтгач, карнавал ўтаётган 
кунларнинг бирида улар бирга тонг оттиришди. Бу тун икки ошиқнинг 
тақдирини бир-бирига боғлади. Саккиз йилдан сўнг, Гюго Друэга ёзган макту-
бида қирқ ёшни аллақачон ҳатлаган ёзувчи ўша илк учрашувни ҳаяжон, меҳр, 
орзиқиш билан эслаганини ўқир экансиз, адиб севиш, севилишда ҳам танҳо экан-
лигига ишонч ҳосил қиласиз. 
“Эсингдами, биз тонгни кутиб олган кичкинагина хона. Ташқаридан 
байрам қилаётган маст парижликларнинг қаҳқаҳалари, қийқириқлари 
эшитилар, биз эса висол дамларидан сархуш эдик. Сен, фариштагинам, ўша 
тақдиримизни ўзгартириб юборган куннинг ҳар бир соати, дақиқаларини 
129

---

эслайсанми? Биз саккиз соат бирга бўлдик. Саккиз соат севги фуқаролари 
эдик. Шу дамларда вужудимизгина эмас, бутун борлиғимиз, томир-
ларимизда оқаётган қон ҳам гўё бирлашиб кетди”.
Гюго ва Друэ бир-бирларига мос эди. Жюльетта адибнинг хотинини 
севиклисининг рафиқаси бўлгани учун ҳам беҳад ҳурмат қиларди. 
Жюльетта 1851 йил, 27 декабрда Гюгога йўллаган мактубида шундай деб 
ёзади: 
“Азизим, бечора севгилим, мендан хавотир олма. Мен сени оиланг 
тинчлиги, фаровонлиги, хотининг ва фарзандларингни бахти ва иқболи учун 
ғамхўрлик қилаётганингни билиб турсам, сенга бўлган муҳаббатим янада 
алангаланади. Тирик экансан, ўзини сенга бағишлаган сабр-қаноатли ра-
фиқангни эъзозла. У ҳаётида кўп қийинчиликларни кўрди, азобланди. Энди 
унинг хотиржам, бахтли яшаши учун ҳеч нарсани аяма...”
Жюльетта ўз ҳузур-ҳаловати, бахтини ўйламади. Севгилисининг тинч 
турмуши учун барчасидан воз кечди. Фақат Гюгони ҳеч кимга ишонмай, уни 
ҳаммадан қизғанди. У билан бир тану бир жон бўлиб яшашни орзу қилди. 
Улар ўттиз беш йил пинҳоний муҳаббатнинг изтиробу қувончлари бағрида 
яшашди. 1868 йилда Гюгонинг хотини вафот этади. Шундан сўнггина 
сочларига қиров қўнган, 60 ёшларни қоралаган Жюльетта кекса адиб 
хонадонига кўчиб келди. Улар 17 йил бирга яшашди. Жюльетта Гюгодан 
икки йил олдин вафот этди...