Буюк Дедактика

1) Худога, яқин кишиларга ва ўзига хизмат қилиш. 9. Агар биз худой-таоллога, яқин кишиларнмизга ва ўз-ўзимизга хизмат қилишни истасак худога тоат-ибодат қилиш учун тақводорликни, яқин кишиларимизга яхшилик қилиш учун ахлоқни, ўзимизга фойда келтириш учун билимни эгаллаб олишимиз лозим. Тўғри, буларнинг ҳаммаси ўзаро шундай бирлашиб кетганки, инсон ўзига фойда келтириш учун ақлли бўлибгина қолмасдан, хушахлоқ ва художўй ҳам бўлиши зарур, шунингдек яқин кишиларимизнинг бахт-саодати учун фақат яхши хулқимизгина эмас, балки билим ва тақводорлигимиз ҳам хизмат қилиши керак худой-таоллога тоат-ибодат қилиш учун тақводорликнинг ўзигина етарли эмас, балки билим ва яхши хулқ талаб этилади.
2) Мавжуд уч хил лаззатдан баҳраманд бўлиш. 10. Худой-таолло инсоннн яратганида хузур халоватни инсонга хизмат қилишини даъват этган эди, чунки, инсон дунёга келганида, оламда барча ноз-неъматлар мавжуд бўлиб, бундан ташқари, жаннатнинг хузур-ҳаловатини ҳам инсон учун яратди ва ниҳоят охиратда ўз даргоҳидан бахраманд қилишни амр этди.
11. ҳузур-ҳаловат деганда жисмоний лаззатни эмас (у тананинг соғломлигини, туйиб овқатланиш ва мириқиб ухлаш, мўътадил фазилатлар билан боғлик бўлса ҳам), балки ё атрофдаги нарсалардан, ё ўзимиздан, ёки худой-таоллодан мамнунлигимиздан келиб чиқадиган руҳий лаззатни англамоқ лозим.
А) Нарсалардан лаззатланиш 12. Донишманднинг бирор нарса тўғрисида юритган фиқоидан каноат хосил қилиши нарсаларнинг ўзидан олинадиган лаззатдир. Ахир донишманд нима билан шуғулланмасин, нимага диққат қилиб қарамасин, нима устида фикр юритмасин, ҳамма жойда ва бу нарсаларнинг ҳаммасида жуда кучли лаззат берадиган гўзалликни кўра билади, у кўпинча шу нарсага ҳаддан ташқари бурилиб кетиб, ўзини ҳам унутиб қўяди, «Премудрость» китоби худди шундан гувоҳлик беради; «Донишмандликда қаҳрлилик бўлмай­ди, донолик билан қайғу бирга яшай олмайди, балки хурсандчилик ва қувноқлик у билан бирга бўлади» (Премудр., VIII, 16). Бутпараст донишманд айтганки, «Хаётда фалсафа билан шуғулланишдан кўра кўнгиллироқ нарса йўқ».