Буюк Дедактика

Худо кичик болаларни нега бунча қадрлайди? 17. Агар кимдир худо болаларни нега бунча қадрлаши ва кўкларга кўтариб мақташининг сабабини билмоқчи бўлса, яхшиси болаларда ҳамма нарса жуда оддий, улар даволаш учун жуда қулай эканлигини унутмасин, одамзоднинг ишлари ҳозиргидек аянчли ҳолатда турган бир пайтда, тангри шундай бўлишини афзал кўради. Одам Атонинг гуноҳкорлигидан бошланган иллат халқимизнинг ҳаммасига юққан бўлса ҳам, лекин иккинчи Одам Ато — Исо одамзодни яна ўзига, ҳаёт Дарахтига қайтарди ва бундан ҳеч ким мустасно эмас, фақат ўзига ишонмаган кишигина бундан четга чиқиб қолиши мумкин, лекин болаларда бундай хислат бўлмайди (Марқ, XVI, 16). Бундан келиб чиқадики, ҳали гуноҳ ва ишончсизлик иллати би­лан заҳарланмаган болалар жаннатнинг ягона ворислари деб эълон қилинади; фақат улар ўзларидаги илоҳий сифатларни сақлаб қолишлари ва мавжуд бузуқликлардан ўзларини тийиб туришлари лозим. Бошқаларга ҳараганда болалар буни тезроқ ўрганиб олишлари мумкин, чунки улар ҳали ёмон нарсаларга одатланганлари йўқ.
Нега Исо бизларни –катталарни болалардан ибрат олиш йўллайди? 18. Исо, турмушда ёмон тарбия ва ёмон намуналар туфайли, биз катталар одатланиб қолган ёмон қилиқлардан қутулишимиз учун, аввалги оддий, ювош холатга, камтарлик софлик итоаткорлик ҳолатига қайтишимиз учун болаларга ўхшашимизни талаб этади. Одатланиб қолган нарсадан қутулишдан кўра қийинроқ иш бўлмаса керак чунки одат-инсоннинг иккинчи табиати, эшикдан қувлаб чидарсанг, у деразадан кириб келаверади, бундан келиб чиқадиган хулоса шуки, ёмон тарбия олган кишини қайта тарбиялашдан кўра қийинроқ нарса йўқ. Дарахт баланд ёки паст бўлиб, шохчаларини атрофга тўғри ёки эгри-бугри ёйиб ўсган бўлса, у шундайлигича қолади ва ўз кўринишини ўзгартирмайди. Тажриба кўрсатиб турибдики, агар ғилдирак тўғинини тўғриламоқчи бўлсангиз, у синиб кетади, лекин тўғри бўлмайди. Ёмон қилиқларга одат­ланиб қолган одамларни ҳам тангри шунга ушатади. «Эфио-пиялик ўз терисининг рангини, қоплон терисидаги кашқаларни ўзгартира оладими? Шунингдек сизлар ҳам ёмонлик қилишга ўрганиб қолган бўлсангиз, яхшилик қила оласизми?» (Иез., XIII, 23).