Buxoro tumani 7 O’rta umumta’lim maktabining fizika fani o’qituvchisi inoyatova maxfiratning sinflar uchun “Sirpanish ishqalanish. Dumalanish ishqalanish ” mavzusiga tayyorlagan 1soatlik dars Ishlanmasi

Avtomobilga tormoz berilganda ishqalanish kuchi uni to'xtatadi. Tinchlikdagi ishqalanishsiz u harakatlana olmas edi, g'ildiraklar aylanaverardi. avtomobil esa joyida turaverardi. Ishqalanishni oshirish uchun avtomobil shinalarining sirti bo'rttirib ishlanadi.

• Avtomobilga tormoz berilganda ishqalanish kuchi uni to'xtatadi. Tinchlikdagi ishqalanishsiz u harakatlana olmas edi, g'ildiraklar aylanaverardi. avtomobil esa joyida turaverardi. Ishqalanishni oshirish uchun avtomobil shinalarining sirti bo'rttirib ishlanadi.
• Tinch holatdagi ishqalanish kuchi polda turgan stol-stul va shkaflarni tutib turadi, taxtaga qoqilgan mixni ushlab turadi, bogiangan arqonning yechilib ketishiga yo'l qo'ymaydi.
• O'simlik va hayvonlarda turli xil oiganlari ishqalanish tufayli tutib qolish vazifasini bajaradi. Masalan, o'simliklarning chirmoviqlan, filning xartumi, o'rmalab chiqadigan hayvonl?rnmg dumi g'adir-budur sirtga ega bo'ladi

Zararli ishqalanish va uni kamaytirish

Zararli ishqalanish va uni kamaytirish

Bir-biri ustida harakatlanadigan sirtlarda hosil boiadigan ishqalanishlar ko'p hollarda zararli bo'ladi. Bunday hollarda ishqalanishni kamaytiradigan turli vositalar qo'llaniladi

Masalan. mashina va stanoklarda isnqalanish tufayli harakatlanuvchi qismlari qiziyai va yeyiladi. Ishqalanishni kamaytirish uchun bir-biriga tegib turuvchi sirtlar silhqlanadi, ularning oralari moylanadi.Ishqalanishni kamaytirish maqsadida avtomobil, velosiped va stanoklarning aylanuvchi vallariga podshipniklar kiydiriladi. Podshipnikning valga bevosita tegib turadigan qismi — vkladishi po'lat, cho'yan yoki bronzadan yasaladi. Vkladishning ichki sirtiga qo'rg'oshin yoki qalayning turli qotishrmlan qoptanadi va moylanadi. Val aylanganda u vkladish ustida sirpanadi. Bunday podshipniklar sirpanish podshipniklari deyiladi.

Masalan. mashina va stanoklarda isnqalanish tufayli harakatlanuvchi qismlari qiziyai va yeyiladi. Ishqalanishni kamaytirish uchun bir-biriga tegib turuvchi sirtlar silhqlanadi, ularning oralari moylanadi.Ishqalanishni kamaytirish maqsadida avtomobil, velosiped va stanoklarning aylanuvchi vallariga podshipniklar kiydiriladi. Podshipnikning valga bevosita tegib turadigan qismi — vkladishi po'lat, cho'yan yoki bronzadan yasaladi. Vkladishning ichki sirtiga qo'rg'oshin yoki qalayning turli qotishrmlan qoptanadi va moylanadi. Val aylanganda u vkladish ustida sirpanadi. Bunday podshipniklar sirpanish podshipniklari deyiladi.