Buxoro tumani 7 O’rta umumta’lim maktabining fizika fani o’qituvchisi inoyatova maxfiratning sinflar uchun “Sirpanish ishqalanish. Dumalanish ishqalanish ” mavzusiga tayyorlagan 1soatlik dars Ishlanmasi

OLTIN QOIDALAR!

1. O`zaro hurmat

2. O`zgalar fikrini hurmat qilish

3. Erkin fikrlash

4. Intizomlilik

5. Topqirlik

6. Hozirjavoblik

DARSNING SHIORI

To’xtama, o’qi, o’rgan koinot ilmin,

Zero, tinmay aylanar kurrai-zamin”

DARSNING BORISHI:

1) salomlashish, sinfning va o`quvchilarning darsga tayyorligini baholash, davomat, ob-havo, sanani aniqlash

 2) O`quvchilarni guruhlarga ajratish, “Beruniy” va “Nyuton” nomlari bilan nomlash, guruh sardorlarini saylash

Baholash mezonlari haqida tushuncha berish (“Ofarin”, “Barakallo”, “Harakat qil” so’zlari yozilgan shakllar

Yangi mavzuning bayoni

Ishqalanishning ahamiyati

Tabiatda va texnikada ishqalanish katta ahamiyatga ega. Ishqalanish foydali yoki zararli bo'lishi mumkin. Ishqalanish foydali bo'lganda uni oshirishga, zararli bo'lganda esa kamaytirishga harakat qilinadi.

Ishqalanish bo'lmaganda nima bo'lishini tasawur qilib ko'raylik. Ishqalanish boimaganda odamlar ham, hayvonlar ham yerda yura olmas edilar. Yurayotganimizda oyoqlarimiz bilan yerdan itarilamiz. Ishqalanish kam bo'lgan muz ustida yurish qiyinligini bilasiz. Ishqalanish bo'lmaganda edi, buyumlar qo'limizdan sirpanib tushib ketardi.

Sirpanish ishqalanish deb - Bir jism ustida boshqa jism sirpanganda ishqalanish vujidga keladi,bunday ishqalanishga sirpanish ishqalanish deyiladi.

Sirpanish ishqalanish deb - Bir jism ustida boshqa jism sirpanganda ishqalanish vujidga keladi,bunday ishqalanishga sirpanish ishqalanish deyiladi.

Tinchlikdagi ishqalanishning maksimal kuchi kabi sirpanish ishqalanish kuchi ham bosim kuchi (tayanch rеaksiyasi)ga proporsional va urinuvchi sirtlarning matеrialiga bog’liq:

Fishq = µsN Fishq = µsmg

µs - kattalik sirpanish ishqalanish koеffitsiyеnti dеyiladi. Sirpanish ishqalanish koеffisiyеnti ishqalanish kuchini tayanchning rеaksiya kuchiga nisbatiga tеng: µs = µs =

•