Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoati texnologiya

11.Faol  kompleks nazariyasi 

 

 

 

 

 

Faol  kompleks  (yoki  o'tar  holat)  nazariyasiga  muvofiq  dastlabki 

moddalar  faol  kompleks  (Eyring  va  Polyani  nazariyasi  1953  y.)  orqali  reaksiya 

mahsulotlariga o'ta oladi. 

Masalan,  H

2

  va  J

2

  o'zaro  to'qnashganida  faol  kompleks  H

2

....J

2 

paydo 

bo'ladi.  Faol  kompleksda  H  ---  H  va  J  ---  J  masofalari  uzluksiz  ravishda 

kattalashib boradi, lekin  H --- J masofa uzluksiz ravishda qisqaradi. Natijada H -

-- H va J --- J bog`lanishlar uziladi, H --- J turdagi bog`lanishlar esa hosil bo'ladi. 

                             H         J 

      H

2

 + J

2

 ---->    | :   +   |    ---->    HJ + HJ 

                             H         J 

---

Bu  reaksiya  faol  kompleks  orqali  amalga  oshganligi  sababli  jarayonni 

faollanish  energiyasi  167,4  kJ  ga  teng  bo'ladi;  vaholangki,  dastlabki 

moddalarning atomlarga batamom parchalanish energiyasi 680,5 kJ ga teng (ya'ni 

H2 ning va J

2

 ning atomlarga parchalanish energiyalari yig`indisi: 436 kJ + 154,5 

kJ).  Demak,  faol  kompleks  orqali  reaksiya  mahsulotlariga  o'tganida  tizim 

energetik jihatdan ko'proq manfaat ko'radi. Shunday qilib, bu nazariyaga asosan: 

reaksiyaning  faollanish  energiyasi  dastlabki  moddalarni  faol  kompleks  holatiga 

o'tkazish uchun zarur bo'lgan energiya miqdoridir. 

  

 

 

 

 

 

12. 

Xulosa 

 

Har qanday ishlab chiqarish jarayonlarini olib borishi  uchun unga ta`sir 

qiluvchi  omillar,  ularning  o’rtacha  sharoitlarini  tanlash,  mahsulot  unumini 

oldindan hisoblab olish mumkin.