Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi

10. CHiqindilarni nazorat qilish. 
Donni tayyorlash bo`limida olingan chiqindilar buratlarda, trierlarda, 
aspiratorlarda nazorat qilinadi va ularning tarkibidan maksimal miqdorda 
yaroqli donlar ajratib olinadi. 
Donni tozalash bo`limida olingan chiqindilar ikki oqimda nazorat qilishga 
yuboriladi. Birinchi separatordan olingan chiqindilar, hamda jaydari un 
tortishda birinchi urib tozalovchi mashinalardan olingan chiqindilar (III - 
kategoriyali) N1 buratga yuboriladi. N2 buratda donni oxirgi tozalovchi 
mashinalardan olingan chiqindilarga ishlov beriladi. N1 buratni 1,6 nomerli 
metal simli g’alviridan o`tgan elanma mayda mineral changlar va qumlar,
qisman organiq bo`lakchalar alohida sig’imga yuboriladi. N2 buratning 
birinchi 1,6 nomerli metal simli g’alviridan o`tgan elanma organiq 
bo`lakchalardan tashkil topgan, ularni III kategoriyali chiqindilarga 
yuboriladi. 
Ikkala buratdagi N5 g’alvirdan o`tgan elanma ham ozuqa ishlab chiqarish 
uchun qo`llaniladi, chunki tarkibida maydalangan donlar va ifloslantiruvchi 
aralashmalarning urug`’lari bo`ladi. N5 g’alvirning qoldig’i bilan olingan 
don tarkibidan yengil aralashmalar havo separatorida ajratib olingandan 
keyin umumiy don oqimiga qaytarib yuboriladi. 
Trierlarda dondan ajratib olingan kukol alohida bunkerga yuboriladi va 
keyin yo`q qilinishi shart. Uzunligi bo`yicha farq qiladigan uzun chiqindilar 
(suli, yovvoyi suli, arpa) II-III kategoriyali chiqindilarga yuboriladi. 
Hamma I-IV kategoriyali chiqindilar bolg’ali maydalagichda maydalanadi, 
chunki ifloslantiruvchi chiqindilarning urug`’lari, ayniqsa yovvoyi sulining 
urug`’i hayvonlarning hazm qilish organlaridan o`tgandan keyin ham unib 
chiqish xususiyatini saqlab qoladi. Hamma chiqindilar avtomatik tarozida 
o`lchanadi. 
Takrorlash uchun savollar 
1. Un tortish deb nimani tushunasiz? 
2. Un tortishning turlarini keltiring. 

---

83 
3. Un tortish qaysi ko`rsatkichlari bilan tasniflanadi?
4. Navli un tortishda qaysi jarayonlar ishtirok etadi? 
5. Oddiy un totishda qaysi jarayonlar bo`lishi shart? 
6. Murakkab takrorlanuvchi un tortishda qanaqa navli unlar olinadi? 
7. Tegirmonga keladigan donlarning sifatiga qanday talablar qo`yiladi?
8. Sifat ko`rsatkichi konditsiyalarini keltiring. 
9. Donning qaysi ko`rsatkichlariga qarab, don namlanadi va namiqtiriladi? 
10. Don qanaqa mashinalarda namlanadi? 
11. Donning qaysi sifat ko`rsatkichiga qarab namiqtirish vaqti belgilanadi? 
12. Navli un tortishga tayyorlashda bug’doy doni nima uchun ikki oqimga 
bo`linadi? 
13. Navli un tortishga tayyorlashda bug’doy doniga nima uchun ikki marta 
gidrotermik ishlov beriladi? 
14. Navli un tortishga tayyorlashda I Yormalash sistemasi oldidan bug’doy 
doniga nima uchun gidrotermik ishlov (0,5%gacha namlash, 20...30 minut 
namiqtirish) beriladi?
15. CHiqindilarning nechta toifasi bor? 
16. CHiqindilarni toifalariga mansubligi qanday aniqlanadi?