Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi

7. Bug’doy donini navli un tortishga tayyorlashning texnologik jarayoni. 
Bug’doy donini navli un tortishga tayyorlash jarayoni elevatorda 
boshlanadi. elevatorda don chiqindilardan A1-BIS-100 separatorida, keyin 
A1-BSF-50 separatorida tozalanadi va 15% gacha mayda don fraktsiyasi 
ajratib olinadi. Tozalangan don tegirmonning tayyorlash bo`limiga 
yuboriladi. 
Donni navli un tortishga tayyorlashning texnologik sxemasi asosida don 
elevatordan yig’uvchi bunkerlarga ikki oqim bilan alohida (shaffofligi yoki

---

80 
kleykovinasi yuqori va past bo`lgan donlar) kelib tushadi. Bunkerlardan 
keyin don ikki oqimda me`yorlagichlardan o`tib aralashtiruvchi shneklarga 
tushadi va avtomatik tarozida o`lchanadi. Bunda don ikki oqimda alohida 
mashinalarda chiqindilardan tozalanadi. 
Dondan eni va qalinligi bilan farq qiladigan va yengil chiqindilar 
separatorlarda (A1-BIS-12, A1-BLS-16) ajratib olinadi. 
Dondan zichligi bilan farq qiladigan mineral aralashmalar tosh, shisha 
bo`laklari, nomagnit metallar toshtozalagich mashinasida (R3-BKT-9) 
dondan ajratib olinadi. 
Dondan uzunligi bilan farq qiladigan chiqindilar trierlarda (A9-UTK-6 va 
A9-UTO-6) ajratiladi. 
Donni metal-magnitli aralashmalardan tozalash magnitli separatorlarda 
amalga oshiriladi. 
Donning yuzasiga quruq ishlov berish asosan R3-BGO yoki R3-BMO-6 
mashinalarida bajariladi. Bunda donning kuldorligi 0,03...0,04% gacha 
kamaytiriladi. 
Donga gidrotermik ishlov berish jarayoni uch bosqichda bajariladi. 
Donga asosan gidrotermik ishlov berish, ya`ni namlash A1-BSHU-1, A1-
BSHU-2, A1-BMSH, A1-BAZ, A1-BUZ mashinalarida bajariladi va 13-
jadvaldagi ko`rsatkichlarga muvofiq bunkerlarda namiqtirish uch bosqichda 
donning shaffofligiga qarab amalga oshiriladi. 
13-jadval 
Donning tipidan bog’liq holda gidrotermik ishlov berish rejimlari 
Don 
Tipi 
Donni shaffofligiga qarab 
namiqtirish vaqti, soat 
I Yormalash sistema- 
sidan oldin donni 
namlash 
Maydalashga 
jo`natiladigan 
donning 
umumiy 
namligi, 
% 
shaffofligi, % 
Namlash 
miqdori 
% 
Namiqtiris
h 
vaqti, 
minut 
60 
60 
40 
40 
I 
II 
III 
IY 
8-16 
8-16 
15-24 
16-20 
6-12 
- 
6-12 
12-16
4-8 
- 
4-8 
6-12 
0,3-0,5 
0,3-0,4 
0,5-0,7 
0,5-0,6 
20-30 
20-20 
30-40 
30-30 
14,5...16.0 
15,5...16,5 
14,0...15,0 
15,0...16,5 
Donga birinchi marta gidrotermik ishlov berilgandan keyin oqimlar 
birlashtiriladi va ikkinchi marta gidrotermik ishlov berishga yuboriladi. 
Donga ikki marta gidrotermik ishlov berilgandan keyin donning yuzasiga 
yana bir marta RZ-BGO-8 yoki RZ-BMO-12 mashinalarida quruq ishlov 
beriladi. Keyin don magnit separatoridan o`tadi va R3-BEZ entoleytoriga 
yuboriladi. entoleytorda don urilishi natijasida strukturasi o`zgaradi, ya`ni 
endospermda yoriqlar soni ko`payadi. Don yengil chiqindilardan R3-BAB 

---

81 
pnemvoseparatorida tozalanadi va birinchi yormalash sistemasidan oldin 
gidrotermik ishlov beriladi (0,5%gacha namlash, 20...30 minut namiqtirish). 
Donni un tortishga tayyorlash texnologik sxemasiga asosan tayyorlangan 
donning sifat ko`rsatkichlari maydalashdan oldin 14-jadvalda keltirilgan sifat 
ko`rsatkichlariga muvofiq bo`lishi shart.