Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti

26-tajriba. Toluolni nitrolash 

Reaktiv  va  materiallar:  toluol,  kons.  HNO

3

    va  H

2

SO

4

  kislotalar; 

probirkalar, stakanlar. 

Probirkaga  5  tomchi  kons.  HNO

3

      va  5  tomchi  kons.  H

2

SO

4

    kislota 

tomizing, ya`ni nitrolovchi aralashmani tayyorlang. Aralashmaga 4-5 tomchi toluol 

ko’shib  probirkani  chayqating.  1-2  daqiqadan  so’ng  aralashmani  suvli  stakanga 

quying. Probirka tubiga nitrotoluolning og’ir tomchilari cho’kadi: 

 

 

 

 

Probirka  qizdirilganda  esa  o-  va  n-  mononitro  va  dinitrotoluollar 

aralashmasi  hosil  bo’ladi.  Nitrolash  muhitiga  qarab  o-  va  n-  izomerlar  hamda 

mono-  va  dinitro  –  hosilalar  o’zaro  har  xil  nisbatda  bo’lishi  mumkin.  Benzol 

gomologlari  benzolga  nisbatan  oson  nitrolanadi.  Aromatik  uglevodorodlarda  yon 

zanjir qancha ko’p bo’lsa, nitrolash reaksiyasi shuncha oson bo’ladi.