Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti


 Mehnat unumdorligini aniqlash usullari



Download 3,01 Mb.
Pdf ko'rish
bet145/208
Sana31.12.2021
Hajmi3,01 Mb.
#228090
1   ...   141   142   143   144   145   146   147   148   ...   208
Bog'liq
Statistika

14.2. Mehnat unumdorligini aniqlash usullari. 
Mehnat unumdorligi darajasi har xil usullar yordamida aniqlanadi. U yoki 
bu  usulni  qo`llash  qo`yilgan  aniq  vazifaga  va  berilgan  ma`lumotlarga  bog’liq 
bo`ladi. 
Amalda  mehnat  unumdorligi  darajasini  aniqlashning  quyidagi  usullari 
mavjud: 
1)  Bevosita  natural  usul.  (MU=S/T)  -  mahsulot  hajmi  bevosita  natural 
usulda  ulchanadi  va  u  xodimlar  soni  yoki  ana  shu  mahsulotni  ishlab  chiqarish 
uchun  sarflangan  vaqtga  bo`linadi.  Natijada  1-xodimga  yoki  sarflangan  vaqt 
birligiga  kancha  mahsulot  to`g’ri  kelishi  aniqlanadi.  Bu  usul  bir  xil  mahsulot 
ishlab  chiqarish  korxonalarida  keng  qo`llaniladi.(ko`mir  qazib  chiqarish, 
gazlama to`kish va x.z). 
Bu usulni qo`llash ma`lum chegaraga ega, chunki: 
a) ishlab chiqarilgan mahsulot bir xil bo`lishi va uning umumiy hajmi bir 
xil natural ko`rsatkichda o`lchanishi kerak; 
b)  ishlab  chiqarish ommaviy  yoki  seriyali  bo`lishi va  texnologik  jarayoni 
uzoq bo`lmasligi kerak. 
SHu  sharoitlardan  ma`lum  bo`ladiki,  bu  usulni  asosan  ish  joyida  yoki 
brigadada, tsexda yoki korxonadagina qo`llash mumkin. Bu usulning kamchiligi 
shundaki, unda mahsulotning sifati hisobga olinmaydi. 
2)  SHartli  natural  usul.  MU  =  (S*K/T)-  mahsulot  hajmi  shartli  natural 
usulda  ulchanadi  va  u  xodimlar  soni  yoki  ana  shu  mahsulotni  ishlab  chiqarish 
uchun  sarflangan  vaqtga bo`linadi.  SHartli  natural  usuli  yordami  bilan qazilgan 
ko`mirning  kaloriyasini,  tayyorlangan  sutning  yog’lilik  darajasi  e`tiborga  olinib 
mehnat unumdorligi darajasi aniqlanadi. 
3)  Mehnat  usuli,  (1=T/(X)-  shu  hajmdagi  mahsulotni  ishlab  chiqarish 
uchun  sarflangan  vaqt  kishi soatlari  va kishi  minutlarida  o`lchanadi  va  u  ishlab 
chiqarishni mahsulot hajmiga bo`linadi. Natijada bir mahsulotni ishlab chiqarish 
uchun  qancha  vaqt  sarflangani  aniqlanadi.  Bu  usulni  faqatgina  bir  korxona 
chegarasida qo`llash mumkin. 
4)  Qiymat  usuli  MU=  (X*Rp/T)-  mehnat  unumdorligi  darajasini 
aniqlashning eng keng tarqalgan va universal usulidir. Ma`lumki, hamma sanoat 
mahsulotlari  va  ko`rsatilgan  xizmatlar  uchun  baho  belgilanadi.  Ana  shu  bahoni 
mahsulot hajmiga ko`paytirib, mahsulotning qiymat shaklidagi hajmi aniqlanadi 
va  uni  xodimlar  soni  yoki  sarflangan  vaqtga  nisbatan  olinadi.  Natijada  1 
xodimga  yoki  sarflangan  vaqt  birligiga  qancha  mahsulot  to`g’ri  kelishi 
aniqlanadi. 
 

Download 3,01 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   141   142   143   144   145   146   147   148   ...   208




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish