Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti


-jadval  X va Y belgilar orasidagi bog’lanish matritsasi



Download 3,01 Mb.
Pdf ko'rish
bet106/208
Sana31.12.2021
Hajmi3,01 Mb.
#228090
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   208
Bog'liq
Statistika

7-jadval 
X va Y belgilar orasidagi bog’lanish matritsasi 
x/y 
y
1
 
y
2
 
y
3
 
... 
y
s
 
Umuman y
j
 
f
x
 
X

x

x




x
k
 
f
1.1 
f
2.1 
f
3.1 
... 
... 
... 
f
k.1
 
f
1.2 
f
2.2 
f3.2 
... 
... 
... 
f
k.2
 
f
1.3 
f
2.3 
f
3.3 
... 
... 
... 
f
k.4
 
... 
... 
... 
... 
... 
... 
... 
f
1s 
f
2s 
f
3s 
... 
... 
... 
f
ks
 
f
1j 
f
2j 
f
3j 
... 
... 
... 
f
kj
 
f
x1 
f
x2 
f
x3 
... 
... 
... 
f
xk
 
Umuman x
i
 
f
i1
 
f
i2
 
f
i3
 
... 
f
is
 
f
ij
 
f
xi
 
f
y
 
f
y1
 
f
y2
 
f
y3
 
... 
f
ys
 
f
j
 

 
O`rganilayotgan  to`plam  taqsimoti  normal  taqsimotga  mos  yoki  unga 
yaqin  shaklda  bo`lsa,  korrelyatsion  jadval o`rtasida  joylashgan  x  va  u  ning  juft 
qiymati  odatda  eng  katta  takrorlanish  soniga  ega  bo`ladi.  Unga  qarab  jadval 
to`rtta  kataklarga  bo`linadi.  Birinchi  katak  jadvalning  chap  tomoni  yuqori 
qismida joylashgan x va y larning qiymatlari va ularning takrorlanish sonlaridan 
tarkib  topadi.  Undan  past  qismda  ikkinchi,  o`ng  qismda  esa  uchinchi  kataklar 
o`rnashadi.  Ikkinchi  katak  x  ning  katta  qiymatlariga  mos  keladigan  y  ning 
nisbatan  kichik  qiymatlari  va  ularning  juftlari  uchun  takrorlanish  sonlarini  o`z 
ichiga  oladi.  Uchinchi  katak  esa,  aksincha,  x  ning  nisbatan  kichik  qiymatlariga 
mos  keladigan  y  ning  katta  qiymatlari  va  ularni  juftlikda  takrorlanish  sonlarini 
qamrab  oladi.  Va  nihoyat,  to`rtinchi  katak  birinchi  katakning  qarama-qarshi 
holati  bo`lib,  u  x  va  y  larning  o`zaro  mos  keladigan  katta  qiymatlari  va  ularni 
takrorlanishi sonlaridan tuziladi. 
Haqiqiy  kuzatilgan  x  va  y  taqsimotlarining  mazkur  kataklarda 
joylashishiga  qarab,  ular  orasida  bog’lanish  bor  yoki  yo`qligi,  mavjud  bo`lsa 
uning  xarakteri  haqida  boshlang’ich  umumiy  fikr  yuritish  mumkin.  Masalan, 
haqiqiy  taqsimot  takrorlanish  sonlari  barcha  kataklar  bo`yicha  betartib  sochilib 
yotsa,  x  va  y  belgilar  orasida  bog’lanish  yo`qligidan  darak  beradi.  Boshqa 
hollarda  ularning  kataklar  bo`yicha  joylanishi  ma`lum  tartibdagi  oqimlar 


 
76 
yo`nalishiga ega bo`lsa, demak, x va y belgilar orasida bog’lanish borligi haqida 
taxmin qilish o`rinli bo`ladi. 
Bog’lanish  o`zgarish  yo`nalishlariga  qarab  to`g’ri  yoki  teskari  bo`ladi. 
Agar  belgining  ortishi  (yoki  kamayishi)  bilan  natijaviy  belgi  ham  ortib  (yoki 
kamayib) borsa, ular o`rtasidagi bog’lanish to`g’ri bog’lanish deyiladi. 
Analitik  ifodalarining  ko`rinishiga  qarab  bog’lanishlar  to`g’ri  chiziqli 
(yoki  umuman  chiziqli)  va  egri  chiziqli  (yoki  chiziqsiz)  bo`ladi.  Agar 
bog’lanishning  tenglamasida  omil  belgilar  (X
1
,  X
2
,  .......,  X
K
)  faqat  birinchi 
daraja  bilan  ishtirok  etib,  ularning  yuqori  darajalari  va  aralash  ko`paytmalari 
qatnashmasa, ya`ni 




K
i
i
i
x
Х
a
a
y
1
0
ˆ
 ko`rinishda bo`lsa, chiziqli bog’lanish yoki 
xususiy holda, omil bitta bo`lganda y=a
0
+a
1
x to`g’ri chiziqli bog’lanish deyiladi. 
Ifodasi to`g’ri chiziqli (yoki chiziqli) tenglama bo`lmagan bog’lanish egri 
chiziqli  (yoki  chiziqsiz)  bog’lanish  deb  ataladi.  Xususan,  parabola 
y=a
0
+a
1
x+a
2
x
2
 yoki 
1...s
=
n
    
ˆ
1
1
0







K
i
n
i
i
K
i
i
i
x
x
b
x
a
a
y
 
giperbola 






K
i
i
i
x
x
a
a
y
x
a
a
y
1
0
1
0
  
yoki
   
ˆ
 
darajali 
a
x
x
a
y
0
ˆ

  yoki 



K
i
a
i
x
i
x
a
y
1
ˆ
va  boshqa  ko`rinishlarda  ifodalanadigan 
bog’lanishlar egri chiziqli (yoki chiziqsiz) bog’lanishga misol bo`la oladi. 
Statistikada  o`zaro  bog’lanishlarni  o`rganish  uchun  maxsus  usullardan 
foydalaniladi.  Xususan,  funktsional  bog’lanishlarni  tekshirish  uchun  balans  va 
indeks  usullari,  korrelyatsion  bog’lanishlarni  o`rganish  uchun  esa  parallel 
qatorlar, analitik gruppalash, dispersion tahlil hamda regression va korrelyatsion 
tahlil usullari keng qo`llaniladi. 
Quyidagi tarh yuqorida bayon etilganlarni umumlashgan holda yaqqolroq 
tasvirlaydi: 
 
 
 


 
77 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Download 3,01 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   208




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish