Buxoro oziq ovqat va yengil sanoat texnologiya instituti

Ta`sis  shartnomasi  korxonaning  tashkil  qilinishi  va  yakka  tarzda  yoki  hamkorlikdagi 

faoliyatning boshlanishini  tavsiflovchi  hujjatdir.  U  shuningdek,  tashkil etilayotgan korxonaning 

Nizomini  to`ldiruvchi  hujjat  qilib  hisoblanadi.  Ta`sis  shartnomasida  korxonani  tashkil  qilish 

tartibi,  daromad  va  xarajatlarni  qatnashchilar  o`rtasida  taqsimlash  shartlari,    ishtirokchilarni 

(ta`sischilar) korxona tarkibidan chiqish faoliyat tartibi   belgilab qo`yiladi. 

Ta`sis shartnomasi asosida ko`pincha kichik korxonalar, xo`jalik o`rtoqliklari va shu kabi 

sub`yektlar  faoliyat  yuritadi.  Masalan,  o`rtoqlik  yoki  korxonaning  ta`sis  shartnomasida 

boshqaruv  faqat  barcha  ishtirokchilarning  roziligi  bilangina  emas,  balki  qaror  ko`pchilik  ovoz 

bilan  qabul  qilinishi  mumkinligi  ham  belgilab  qo`yilishi  mumkin.  Biroq  ta`sis  shartnomasida 

ishtirokchilar  ovozini  aniqlashning  boshqa  tartibi  ham  ko`rsatib  o`tilishi  mumkin.  To`liq 

o`rtoqchilik  korxonalarining  daromad  va  xarajatlari  agar  shartnomada  boshqa  tartib 

ko`rsatilmagan  bo`lsa,  ishtirokchilar  o`rtasida  ularning  umumiy  kapitaldagi  ulushiga  mos 

ravishda taqsimlanadi. 

Korxona  mulkini  shakllantirish  va  undan  foydalanish  Nizom  va  Ta`sis  shartnomasining 

---

 

20 

muhim  qismi  hisoblanadi.  “Korxonalar  to`g’risida”  gi  qonunga  asosan  quyidagilar  korxona 

mulkini shakllantirishning manbalari hisoblanadi: 



  ta`sischilarning pul va moddiy ko`rinishdagi badallari; 



  mahsulot (ish, xizmat) sotishdan va boshqa turdagi faoliyatdan olingan daromadlar; 



  qimmatbaho qog’ozlardan olingan daromadlar; 



  banklar va boshqa kreditorlardan olingan kreditlar; 



  byudjetdan olinuvchi mablag’lar (dotatsiya), kapital qo`yilmalar; 



  korxona,  tashkilot  va  fuqarolarning  beg’araz  va  xayriya  badallari,  shuningdek, 

almashish, meros va sovg’a tariqasida olinuvchi mulk; 



  qonun bilan taqiqlanmagan boshqa manbalar. 

Davlat  korxonalarning  mulkiy  huquqlarini  kafolatlaydi.  Davlatning  korxonalar  mulkini 

(asosiy  fondlar,  aylanma  mablag’lar  va  hokazo) tortib  olishiga  yo`l  qo`yilmaydi,  qonunchilikda 

ko`zda tutilgan hollar bundan mustasno.