Buxoro oziq ovqat va yengil sanoat texnologiya instituti

Kommandit  o`rtoqligi  bir  nechta  fuqarolar  yoki  huquqiy  shaxslarning  o`zaro  xo`jalik 

faoliyati yuritish maqsadidagi shartnomalar asosida birlashuvi natijasida paydo bo`ladi. 

Jamiyatlarning  ko`pchiligida  kapitallar  birlashtirilgan  bo`ladi.  Mas`uliyati  cheklangan 

jamiyat (MChJ) bir yoki bir necha shaxs tomonidan ta`sis etilib, Nizom jamg’armasi hujjatlarda 

(Nizom va ta`sis shartnomasi) belgilab qo`yilgan ulushlarga bo`lingan bo`ladi. 

Bunday  jamiyat  ta`sischilari  jamiyatning  majburiyatlari  uchun  javobgar  bo`lmaydilar 

hamda jamiyat faoliyatida o`zlari kiritgan ulushlar doirasida zarar ko`rishlari mumkin. 

O`zbekiston Respublikasida ochiq  va yopiq turdagi  hissadorlik  jamiyatlari  mustaqillikka 

erishilgandan keyin keng faoliyat ko`rsatmoqda. 

Nizom  jamg’armasi  aksiyalarga  taqsimlangan  jamiyat  hissadorlik  jamiyati  hisoblanadi. 

Hissadorlik  jamiyati  a`zolari  jamiyatning  majburiyatlari  bo`yicha  javobgar  bo`lmaydilar,  biroq 

o`zlariga tegishli bo`lgan aksiyalar qiymati doirasida zarar ko`rishlari mumkin. 

Hissadorlik  jamiyatlarining  ijobiy  jihatlari  qatoriga  quyidagilar  kiradi:  aksiyadorlik 

kapitalining  teng  taqsimlangan,  erkin  muomaladagi  ulushlar  -  aksiyalarga  taqsimlanishi; 

aksiyadorlar  jamiyat  majburiyatlari  uchun  javobgarligining  aksiyalar  qiymati  hajmida 

cheklanganligi;  aksiyadorlik  kapitalining  hajmi  va  a`zolar  sonini  osonlik  bilan  o`zgartirish 

imkonini  beruvchi  Nizom  asosida  birlashish;  umumiy  boshqaruv  vazifalarining  xo`jalik 

faoliyatini boshqarish vazifalaridan alohida yuritilishi va hokazolar. 

Iqtisodiyotimiz  oldida  turgan  asosiy  vazifalardan  biri  sanoat  ishlab  chiqarishini  jahon 

iqtisodiyotida  o`z  o`rniga  ega  bo`lgan  raqobatbardosh  korxonalar  tashkil  qilish  maqsadidagi 

tuzilmaviy  qayta  qurishdan  iborat.  Buning  uchun  integratsiya  hamda  turli  tashkiliy-huquqiy 

shakldagi  korxonalarni  vaqtinchalik  yoki  doimiy  ravishda  kooperatsiya  yoki  kontsentratsiya 

asosida birlashtirish amalga oshiriladi. 

Kooperatsiya  jarayonida  kontsern,  konsortsium,  xo`jalik  asotsiatsiyasi  kabi  tashkiliy 

shakllar  vaqtinchalik  yoki  doimiy  ravishda  tuzilishi  mumkin.  Ushbu  tuzilmaviy  birliklarining 

mohiyatini qisqacha ko`rib chiqamiz. 

Konsern  umumiy  manfaatlarga  ega  hamda  shartnomalar,  kapital  va  qo`shma  faoliyatda 

ishtirok etish bilan bog’liq bo`lgan korxonalarning yirik birlashuvini aks ettiradi. 

Konsorsium  kompaniya  va  banklarning  vaqtinchalik  birlashuvi  natijasida,  yirik  kapital 

talab  qiluvchi  loyihalarni  amalga  oshirish  yoki  mablag’ni  birgalikda  joylashtirish  maqsadlari 

uchun  umumiy  kelishuvlar  asosida  yuzaga  keladi.  Konsortsium  buyurtmachilar  oldidagi 

majburiyatlar uchun javobgar hisoblanadi.