Buxoro ozik-ovkat va engil sanoat texnologiyasi instituti

Nazorat savollari:
1. Atmosfera xavosining ifloslanish turlari xakida ma`lumot bering.
2. Atmosfera xavosi tarkibidagi changlar xakida ma`lumot bering.
3. Atmosfera xavosining sun`iy ifloslanishi deb nimani tushunasiz.
4. Atmosfera xavosining ifloslanishiga energetika tarmoklari va avtotransport vositalarining ulushlari necha foizni tashkil etmokda.
5. Yokilgi maxsulotlari tarkibida kaysi gazlar birikmalar bulishi mumkin.
6. Kuchmas va xarakatlanuvchi chikindi manbaalari deb nimalarni tushunasiz.
7. etillangan benzin nima.
8. Respublikamizda transport vositalaridan ajralib chikadigan chikindilar necha procentni tashkil etmokda.
9. Bir kg etillangan benzin yonganda kancha kurgoshin ajralib chikadi.
10. Ifloslanish deb nimani tushunasi.
11. Zaxarli modda deb nimani tushunasiz.
12. Zararli moddalarning ruxsat etilgan chegaraviy konsentraciyasi deb nimaga aytiladi.
13. Birdaniga maksimol ReChK va urtacha sutkalik ReChK deb nimani tushunasiz.
14. Zaxarli moddalarning tasnifi xakida ma`lumot bering.
15. Zaxarli moddalarning xavflilik darajasi kanday xisoblanadi.
16. Ruxsat etilgan chegaraviy tashlama deb nimani tushunasiz.
17. Konserogen modda nimani tushunasiz.
18. Oltingugurt va uglerod oksidlari xakida ma`lumot bering.
19. Atmosfera xavosi ifloslanishining iktisodiy zararlarini izoxlab bering.
20. Atmosfera xavosining tabiiy tozalanishini ta`minlash uchun nimalar kilish kerak.
21. Atmosfera xavosini sun`iy ifloslanishdan saklash kerak.
Tayanch iboralar:
Vulkonlar, shamol, yogingarchilik, zilzila, uglevodorodlar, tabiiy ifloslanish, sun`iy ifloslanish, antropogen omillar, kumir, mazut, benzin, dizel yokilgisi, avtotransport vositalari, zaxarli moddalar, kanserogen moddalar, ifloslanish, zararli moddalarning ruxsat etilgan chegaraviy konsentraciyasi, birdaniga maksimal ReChK, urtacha sutkalik ReChK, zaxarli moddalarning sinflari va ularning darajalari, oltingugurt oksidi, uglerod oksidi, azot oksidi, vodorodli sulfid, ftor birikmalari, kurgoshin birikmalari, atmosfera changlari, iklim, tuman, iktisodiy zarar, mikroorganizmlar, terakzorlar.
6-mavzu. Atmosfera xavosini tozalash usullari
Mavzu rejasi:
1. Xavoni changdan tozalashni maksadlari va texnik iktisodiy kursatkichlari.
2. Chang chuktirish kameralari.
3. Ciklonlar.
4. Skrubberlar.
5. Filtrlar va ularning turlari.
6. Turli filtrlar.
7. Engsimon tukimalifiltrlar.
8. elektrfiltrlari, ularning afzalliklari va kamchiliklari.
9. Atmosfera xavosini absorbciya usulida tozalash.
10. Sorbciya xakida ma`lumot.
11. Xemosorbciya xakida ma`lumot.
Adabiyotlar:
1. Abdullaev O., Toshmatov Z., Uzbekiston ekologiyasi bugun va ertaga. T. Fan, 1992 y.
2. Rafikov A.A., Geoekologik muammolar. T.Ukituvchi, 1997, 112b.
3. Otaboev Sh., Nabiev M. Inson va biosfera. T.Ukituvchi, 1995, 320 b.
4. Tuxtaev A.S. ekologiya. T.Ukituvchi, 1988, 192b.
5. Shodimetov Yu. Ijtimoiy ekologiyaga kirish. T.Ukituvchi, 1994.

Atmosfera xavosiga chikariladigan zaxarli chikindilar kuyidagi usullar erdamida tozalanadi:

1. Xul va kuruk usulda tozalash.
2. Absorbciya
3. Adsorbciya, katalizatorlar erdamida issiklik energiyasi erdamida tozalanadi.
Atmosfera xavosiga chikariladigan kuruk chang zarrachalari (ulchamiga kura) kuyidagi moslamalar erdamida tozalanadi: