Buxoro muxandislik texnologiya instituni

2.2-jadval 
Xromotografiyada qo`llaniladigan silikagellarning texnik tavsifi. 
№ 
Silikagel 
markalari 
T
o
`k
m
a 
o
g
`ir
lig
i,
 s
ilik
ag
el 
b
ilan
, 
g
r/s
m
3
 
Struktura 
Havoning nisbiy namligidagi 
namlik sig`imi mass. % 
Izoh 
Yu
za
si m
2
/g
r 
Haq
iq
iy
 
so
lis
h
tirm
a 
o
g
`ir
lig
i 
Z
o
x
ir
iy
 
so
lis
h
tirm
a 
o
g
`ir
lig
i 
G`
o
v
ak
lar
 h
ajm
i 
sm
3
/g
r 
G`
o
v
ak
lar
n
in
g
 
o
`r
tach
a 
ra
d
iu
si, 
nm
 
G`
o
v
ak
lili
k
, 
%
 
20 
40 
60 
100 
1 
KSK №2 
0,39 
338 
2,240 
0,611 
1,19 
7,0 
72,7 
2,5 
4,6 
7,8 
119 
Kuydirilgan 
2 
KSK №2,5 
0,46 
376 
2,244 
0,706 
0,971 
5,16 
67,4 
2,2 
4,6 
8,7 
97,9 
«» 
3 
KSS №3 
0,50 
522 
2,236 
0,729 
0,925 
3,54 
67,4 
2,9 
5,7 
13,5  87,1 
«» 
4 
KSS №4 
0,58 
650 
2,235 
0,831 
0,760 
2,34 
62,8 
2,4 
7,4 
20,1  70,4 
- 
5 
KSM №5 
0,66 
715 
2,250 
0,980 
0,575 
1,61 
56,4 
4,4 
15,5  34,9  56,8 
Kuydirilgan 
6 
KSM №6 
0,87 
527 
2,255 
1,353 
0,296 
1,12 
40 
5,7 
15,2  21,7  26,9 
«» 
7 
KSM-18 
0,87 
624 
2,179 
1,218 
0,362 
1,16 
44,1  11,3  20,5  33,1  34,8 
Quruq fr 2.5-0.5 
 
 
 

---

56 
 
2.3 Dinamik sharoitlarda suyuq fazadagi adsorbentlar sig`imini aniqlash. 
 Sorbentlar dinamik sig`imini aniqlashning krioskopik usuli. 
        Turli  sorbentlar  bo`yicha  adsorbentlarning  adsorbsion  sig`imini  krioskopik 
usul yordamida aniqlanadi (O`zR FAN ONKI ishlanmasi). 
       Krioskopik  usul  bilan  adsorbentlarning  selektivligi  va  dinamik  sig`imini 
aniqlashning  mohiyati  adsorbent  orqali  xromotografiyalanayotgan  etalon  eritma 
konsentratsiyasining  o`zgarishidan  iborat  bo`lgan  va  eritma  kristallanish  harorati 
depressiyasining o`zgarishiga binoan aniqlanadi. 
       Tahlil  quyidagicha  amalga  oshiriladi:  organic  moddaning  siklogeksandagi 
2%li  etalon  eritmasi  shisha  shisha  kolonkadan  10  gr  adsorbent  (0.25-0.50  mm  fr. 
Oldindan  degidratlangan)  orqali  u  to`liq  to`yinguncha,  ya`ni  filtrate  t
3
  ning 
kristallanish  harorati  dastlabki  etalon  eritmaning  kristallanish  harorati  t
2
  ga  teng 
bo`lguncha  o`tkaziladi.  Filtratning  oqib  o`tish  tezligi  1  soniyada  1  tomchi,  bu  bir 
soatda 0.4 hajmga to`g`ri keladi. Dastlabki siklogeksanning kristallanish harorati t
1
 
va  etalon  eritmaning  t
2
  si  oldindan  aniqlangan  bo`lganligi  sababli  barcha  tahlil 
filtratning  kristallanish  harorati  t
3
  ni  aniqlashdan  iborat  bo`ladi.  Filtrat  hajm 
bo`yicha  ulushlar  12.82  ml  miqdorda  (bu  10  gr  to`g`ri  keladi)  olinadi.  Har  qaysi 
ulushda kristallanish  harorati t
3
  aniqlanadi  so`ngra  esa  quyidagi  formula bo`yicha 
adsorbsilangan modda miqdori (% mol.) hisoblanadi. 
 
%
100
2
1
2
3




t
t
t
t
А
 
       Adsorbsiyalangan  modda  molli  foizlarini  quyidagi  formula  bo`yicha  og`irlik 
foizlarda qayta hisoblash mumkin: 


10
100
/
16
,
84
100
/
1
100
/







М
А
А
М
А
Р
 
Bu yerda: M – moddaning molekulyar massasi; 84.16 – siklogeksanning 
molekulyar massasi. 

---

57 
 
       Filtratning har qaysi ulushi uchun og`irlik foizlardagi adsorbsiyalangan modda 
miqdori  grammlarda  qayta  hisoblanadi,  yig`indisi  hisoblanadi  va  100  gr 
adsorbentga nisbatlanadi. 
       Usul  o`tkazishga  qulay,  tez  va  aniq.  U  siklogeksanni  yuqori  darajadagi  toza 
erituvchi  sifatida  sorbatlarning  model  (etalon)  eritmalarini  tayyorlash  uchun 
qo`llashni ko`zda tutadi.